Blindfold Chess, a book review

Την ημέρα έναρξης της σκακιστικής Ολυμπιάδας έφτασε στα χέρια μου το βιβλίο των John Knott και Eliot Hearst, Blindfold Chess - History, Psychology, Techniques, Champions, World Records and Important Games, ένας πανέμορφος τόμος με σκληρό εξώφυλλο των εκδόσεων McFarland & Company που κυκλοφόρησε πέρυσι. Το βιβλίο είναι ένα πραγματικό κόσμημα, τολμώ να πω πως είναι η ομορφότερη έκδοση που έχω πιάσει στα χέρια μου. Πέραν της ποιότητας του χαρτιού και των τυπογραφικών στοιχείων, περιέχει δεκάδες ασπρόμαυρες φωτογραφίες και χαρακτικά, τη συντριπτική πλειοψηφία των οποίων προσέφερε ο Edward Winter από το προσωπικό του αρχείο. Η εμπλοκή του συγκεκριμένου ανθρώπου αποτελεί κατά τη γνώμη μου εγγύηση ως προς την αξιοπιστία της ιστορικής έρευνας - ο ίδιος κεραυνοβολεί από το site του εναντίον οποιουδήποτε βιβλίου εκδίδεται με ιστορικές ανακρίβειες.

Στην εισαγωγή του βιβλίου μαθαίνουμε για την πορεία της έρευνας - που άρχισε παράλληλα από τους δύο συγγραφείς πριν από 40 χρόνια περίπου. Πολύ αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του 80, οι Knott και Hearst συναντήθηκαν και σταδιακά ένωσαν τις δυνάμεις τους και άρχισαν να προσανατολίζονται στην από κοινού έκδοση ενός βιβλίου πάνω στο τυφλό σκάκι. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, αρκετοί ήταν αυτοί που συμμετείχαν στην έρευνα όλα αυτά τα χρόνια και έτσι μαθαίνουμε πως ένας από τους συνεργάτες του Eliot Hearst στο πανεπιστήμιο του Τορόντο ήταν ο Ηλία Κουρκουνάκης στον οποίον γίνεται ειδική αναφορά στην εισαγωγή ανάμεσα σε δεκάδες γνωστά και άγνωστα ονόματα συνεργατών.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία διακριτά μέρη. Στο πρώτο εξ αυτών, έχουμε μια ιστορική αναδρομή από την εποχή των Αράβων μέχρι τον Philidor και στη συνέχεια μέσα από σύντομες προσωπογραφίες των σημαντικότερων παικτών του τυφλού σκακιού - Paulsen, Morphy, Blackburne, Zukertort - οι συγγραφείς μας μεταφέρουν στην αρχή του 20ου αιώνα και τον μεγάλο Harry Nelson Pillsbury. Η αφήγηση είναι πολύ ομαλή και η παράθεση των πηγών και των στοιχείων γίνεται με έναν τρόπο που δεν κουράζει τον αναγνώστη. Είναι προφανές πως το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο στον μελετητή της ιστορίας του παιχνιδιού αλλά και στον απλό χομπίστα σκακιστή αφού παρεμβάλλονται διασκεδαστικές ιστορίες για τον χαρακτήρα και τις συνήθειες των παικτών που παρουσιάζονται.

Μέσω του Reti, του Kostic, του Breyer και του Alekhine, φτάνουμε τελικά στους Najdorf και Koltanowski και τα φοβερά ρεκόρ τους με περισσότερες από 40 ταυτόχρονες παρτίδες blind, ενώ στη συνέχεια με αναφορές σε πιο σύγχρονους παίκτες και ένα σύντομο σημείωμα για το γυναικείο τυφλό σκάκι φτάνουμε στο σήμερα και στα τουρνουά Amber. Η ιστορική αυτή αναδρομή είναι απολύτως βατή ακόμα και σε κάποιον που δεν παίζει σκάκι και διαβάζεται σαν νεράκι.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου περνάμε σε θέματα ψυχολογίας, αναλύεται η αξία του τυφλού σκακιού ως εκπαιδευτικό εργαλείο προπόνησης, συζητιούνται συγκεκριμένες τεχνικές απομνημόνευσης που χρησιμοποιούνται και σε άλλες δραστηριότητες όπως τα παιχνίδια της τράπουλας και αντικρούεται και η παλιά δεισιδαιμονία που υποστήριζε πως το τυφλό σκάκι είναι πολύ επιβλαβές στην υγεία. Παρότι η θεματολογία αυτού του κομματιού του βιβλίου φαντάζει πιο "βαριά", διαβάζεται πολύ εύκολα, αφιερώνονται μόλις 50 σελίδες (μεγάλου μεγέθους) και ο αναγνώστης παραπέμπεται σε άφθονες πηγές αν θέλει να εμβαθύνει σε κάποιο από τα επιμέρους ζητήματα.

Στο τρίτο μέρος, που καλύπτει περίπου το μισό βιβλίο, μπορεί να βρει κανείς σχεδόν όλες τις παρτίδες από τις συνεχείς καταρρίψεις του παγκοσμίου ρεκόρ περισσότερων ταυτόχρονων τυφλών παιχνιδιών - από τo 1872 και τον Philidor (2 σκακιέρες) μέχρι το 1947 και τον Najdorf (45 σκακιέρες) - όπως και δεκάδες ακόμα σημαντικές παρτίδες του είδους. Οι παρτίδες είναι ελαφρώς σχολιασμένες, με διαγράμματα, με αναφορά των πηγών και πληροφορίες για τις συνθήκες διεξαγωγής τους. Δεν πρόκειται για database dump και όπως και το υπόλοιπο βιβλίο διαβάζεται άνετα χωρίς τη χρήση σκακιέρας.

Τέλος, στα παραρτήματα, εκτός από τα απαραίτητα ευρετήρια παρτίδων, κυρίων ονομάτων, ανοιγμάτων, φωτογραφιών και χαρακτικών βρίσκουμε μια εκπληκτική παράθεση της βιβλιογραφίας που χρησιμοποιήθηκε, μια συμπτυγμένη παρουσίαση των παγκοσμίων ρεκόρ όπως και μια πρόταση 13 σημείων ως προς τις συνθήκες και τους κανόνες που πρέπει να ισχύουν σε μια σοβαρή διοργάνωση τυφλού σιμουλτανέ. Συνολικά το βιβλίο αποτελεί ό,τι πιο ολοκληρωμένο έχει γραφτεί πάνω στο θέμα του τυφλού σκακιού και προτείνεται ανεπιφύλακτα σε όλους όσους αγαπούν το σκάκι. Η τιμή του βιβλίου κυμαίνεται στα 50-55 ευρώ από τα διάφορα ηλεκτρονικά σκακιστικά καταστήματα και σε σχέση με αυτά που κυκλοφορούν και το ύψος των τιμών όπως έχουν διαμορφωθεί, αξίζει πλήρως τα λεφτά του.

Blindfold Chess: history, pshychology, techniques, champions, world records and important games

John Knot & Eliot Hearst

2009, McFarland & Company Inc., Publishers

www.mcfarlandpub.com

ΥΓ: Το βιβλίο έχει το δικό του website, http://www.blindfoldchess.net/, στο οποίο οι συγγραφείς διατηρούν blog με αναρτήσεις πάνω στο θέμα

ΥΓ2: Ο Ηλίας Κουρκουνάκης γράφει για το βιβλίο και τη γνωριμία του με τον Eliot Hearst στο σκακιστικό ιστολόγιο του γάτου