History Channel - Leipzig 1960

Η 14η Σκακιστική Ολυμπιάδα της Λειψίας διεξήχθη στο διάστημα μεταξύ της 17ης Οκτώβρη και της 9ης Νοέμβρη του 1960 και όντας επόμενη αυτής του Μονάχου που έγινε το 1958, αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας να αποδείξει την οργανωτική του ανωτερότητα σε σχέση με τους Δυτικούς. Δεν είχαν φτάσει ακόμα τα χρόνια των μποϋκοτάζ και έτσι είχαμε νέο ρεκόρ συμμετοχών - 40 χώρες - ενώ οι λόγοι που καθυστέρησε να επαληθευθεί η συμμετοχή των ΗΠΑ ήταν οικονομικοί και όχι πολιτικοί. Οικονομικό πρόβλημα παρουσιάστηκε και με την ομάδα των Φιλιππίνων καθώς η αίτηση συμμετοχής της δε συνοδευόταν με το απαραίτητο οικονομικό παράβολο, όμως τελικά τα χρήματα έφτασαν έστω και με καθυστέρηση και οι Φιλιππινέζοι έπαιξαν κανονικά. Τελικά από την αρχική λίστα των χωρών, οι μόνοι που δεν τα κατάφεραν ήταν οι σκακιστές του Πουέρτο Ρίκο οι οποίοι δεν έφτασαν ποτέ στη Γερμανία.

Δύο εβδομάδες πριν την έναρξη των προκριματικών, στο δημαρχείο της πόλης, άρχιζαν οι συνεδριάσεις του 31ου ετήσιου κογκρέσου της FIDE. Ανάμεσα στα πολλά επιμέρους θέματα που συζητήθηκαν, όπως για παράδειγμα το ξεκαθάρισμα του κανονισμού σε σχέση με την τριπλή επανάληψη θέσης, ορίστηκε η τοποθεσία του επόμενου τουρνουά διεκδικητών - Curacao 1962 - ενώ η ομοσπονδία της Τυνησίας δήλωσε την πρόθεση της να φιλοξενήσει το interzonal του 1961 (τελικά το Interzonal αυτό έγινε στη Στοκχόλμη και η Τυνησία έπρεπε να περιμένει μέχρι το 1967 για να διοργανώσει το δικό της). Επίσης ανακοινώθηκε η απόφαση του Botvinnik να κάνει χρήση του δικαιώματος επαναληπτικού ματς για τον παγκόσμιο τίτλο εναντίον του Tal και ορίστηκε το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου 1961 στη Μόσχα για τη διεξαγωγή του. Η Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία δήλωσε την πρόθεση της να διοργανώσει το τουρνουά διεκδικητών γυναικών, ενώ οι Ολλανδοί ενδιαφέρθηκαν για τη γυναικεία Ολυμπιάδα του 1961, η οποία όμως τελικά δε διεξήχθη ποτέ. Η επόμενη γυναικεία Ολυμπιάδα έγινε τελικά στο Split της Γιουγκοσλαβίας το 1963. Η Βουλγαρία ορίστηκε ως η διοργανώτρια χώρα της επόμενης Ολυμπιάδας, ενώ το Ισραήλ δήλωσε πρόθεση να διοργανώσει τη μεθεπόμενη.

Η συζήτηση πάνω σε μια καυστική επιστολή του Vidmar πάνω στο θέμα των διακοπών και τη χρήση βοηθών στην ανάλυσή τους καθώς και στο θέμα των σύντομων ισοπαλιών αναβλήθηκε για την επόμενη χρονιά για να δοθεί χρόνος στις ομοσπονδίες να σκεφτούν το ζήτημα. Τέλος απονεμήθηκαν οι τίτλοι των International GM στους Rosetto και Guimard από την Αργεντινή, στον Αμερικανό Lombardy και τον Σοβιετικό Kholmov. Διεθνείς μαιτρ έγιναν οι Bobotsov και Minev από τη Βουλγαρία, ο Χιλιανός Letelier και ο Ελβετός Bhend, ενώ Διεθνής μαιτρ Γυναικών ανακηρύχθηκε η Ρουμάνα Nicolau. Από τις υπόλοιπες ανακηρύξεις ξεχωρίζει αυτή του Kasparian - Διεθνής μαιτρ στη σύνθεση σπουδών

Αγωνιστικά βρισκόμαστε στο ζενίθ του Σοβιετικού σκακιού. Η ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης σε αυτήν την Ολυμπιάδα ήταν η ισχυρότερη ομάδα που έχει παρουσιαστεί ποτέ και το χρυσό μετάλλιο ήταν δεδομένο πριν την έναρξη των αγώνων. Κατά σειρά σκακιέρων, στην πρώτη έπαιζε ο Tal, δεύτερη ο Botvinnik, στην τρίτη ο Keres, μετά ο Korchnoi και οι δύο αναπληρωματικοί(!) ήταν ο Smyslov και ο Petrosian. Δηλαδή οι 3 τελευταίοι παγκόσμιοι πρωταθλητές (Tal, Botvinnik, Smyslov), ο επόμενος (Petrosian) και οι δύο ισχυρότεροι παίκτες στην ιστορία που δεν έγιναν παγκόσμιοι πρωταθλητές, οι Keres και Korchnoi. O Keres μόλις την προηγούμενη χρονιά είχε βγει δεύτερος πίσω από τον Tal στο τουρνουά διεκδικητών, έχοντας μάλιστα και σκορ 3-1 υπέρ του στις αναμετρήσεις του μαζί του, ενώ ο Korchnoi θα άρχιζε να εμφανίζεται στους διεκδικητές από τον επόμενο κύκλο για να κάνει το peak του 18 ολόκληρα χρόνια αργότερα το 1978 μετά από θρυλικά ματς με τον Spassky και τον Karpov. Σε αυτήν την εθνική ομάδα δεν χώρεσε ούτε ο Spassky, τον οποίον έστειλαν να ηγηθεί της ομάδας της Πανεπιστημιάδας, ούτε οι Bronstein, Geller και Polugayevsky, θρυλικά ονόματα.

Οι Αμερικάνοι κατέβηκαν χωρίς τον Reshevsky ο οποίος δε δέχτηκε να παίξει στη δεύτερη σκακιέρα πίσω από έναν 17χρονο ακόμα και αν αυτός ήταν ο Fischer. Έτσι είχαν τον φρέσκο GM Lombardy στη δεύτερη και τους Robert Byrne, Bisguier, Rossolimo και τον μετέπειτα τραγικό Raymond Weinstein πιο κάτω. Από τις υπόλοιπες ομάδες ξεχωρίζουν οι Γιουγκοσλάβοι (Gligoric, Matanovic, Ivkov αλλά χωρίς τον Trifunovic), οι Ούγγροι (Szabo, Portisch στη δεύτερη σκακιέρα ακόμα), οι Τσεχοσλοβάκοι (με Pachman, Filip) και οι Αργεντίνοι (όπως πάντα με Najdorf, Eliskases οι οποίοι όμως έχουν αρχίσει να γερνάνε). Η πολύ κακή κατάσταση του Euwe δε βοηθούσε τους Ολλανδούς, ενώ οι Δανοί δεν είχαν για άλλη μια φορά τον Larsen. Για την ιστορία η Ελλάδα κατέβηκε με τους Αναστασόπουλο, Άνγκο, Παπαποστόλου, Παϊδούση και Καπράλο, τερμάτισε προτελευταία στον 3ο προκριματικό όμιλο και 35η στα τελικά (σε σύνολο 4ο χωρών). Ο Παϊδούσης με 13 ισοπαλίες και 7 ήττες έγινε ο σκακιστής με το υψηλότερο σκορ χωρίς νίκη σε Ολυμπιάδα.

Στα προκριματικά ένα χαρακτηριστικό στατιστικό στοιχείο είναι το ότι όλες οι χώρες του ανατολικού μπλοκ - με την εξαίρεση της Πολωνίας που είχε πολύ δύσκολη κλήρωση στα προκριματικά και δεν είχε ακόμα συνέλθει από τον πόλεμο και τον αποδεκατισμό της σκακιστικής της κοινότητας - περάσανε στο A Γκρουπ των τελικών που απαρτίζονταν από 12 ομάδες. Για να επιτευχθεί αυτό βέβαια χρειάστηκε να προσυμφωνηθούν τα Βουλγαρία-Αν.Γερμανία 2-2 και Γιουγκοσλαβία-Αν.Γερμανία 2-2 στον 1ο προκριματικό όμιλο και να δοθεί έτσι "βαθμολογικός αέρας" και ξεκούραση στη σχετικά αδύναμη ομάδα της διοργανώτριας χώρας η οποία εκτός του Ulhmann δεν είχε να επιδείξει μεγάλα ονόματα στη σύνθεσή της. Τελικά στον όμιλο αυτό ήρθε πρώτη η Βουλγαρία που είχε 6 σταθερούς IM στη σύνθεσή της (Bobotsov, Padevsky, Neikirch, Kolarov, Minev και Milev) και την πολυτέλεια να τους εναλλάσσει χωρίς να χάνει ισχύ. Οι Γιουγκοσλάβοι έμειναν δεύτεροι ενώ πίσω από τους Ανατολικογερμανούς σπουδαία εμφάνιση έκαναν οι Νορβηγοί με παγκοσμίως άγνωστους σκακιστές (Johannessen, de Lange, Lindblom, Hoen, Svenneby, Myhre) και μαζί με Φινλανδούς και Ισραηλινούς πέρασαν στο B τελικό Γκρουπ. Ινδονησία, Γαλλία, Αλβανία και Μάλτα συμπλήρωναν τον όμιλο.

Στον δεύτερο όμιλο οι Σοβιετικοί διέλυσαν τους πάντες και σε 9 συναντήσεις πήραν 32 από τους συνολικά προσφερόμενους 36 βαθμούς, δηλαδή είχαν +28=8-0 (!!). Η Αργεντινή εύκολα κατετάγη δεύτερη 7 ολόκληρους βαθμούς πίσω ενώ η Ολλανδία (Euwe, Donner, Bouwmeester, Prins, H.Kramer, Langeweg) παρά το κακό της ξεκίνημα και το γεγονός ότι έχασε 2.5-1.5 από την Πολωνία έκανε το comeback, κέρδισε με το βαρύ 3.5-0.5 το κρίσιμο ματς με τους Αυστριακούς και προκρίθηκε τρίτη. Πολωνία, Αυστρία (με έναν εκπληκτικό Robatsch που έκανε 7/8 στον όμιλο) και Ινδία (που είχε μόνο 4 σκακιστές να παίζουν όλους τους αγώνες) πέρασαν στο Β Γκρουπ των τελικών. Πορτογαλία, Φιλιππίνες, Ιταλία και Μονακό συμπλήρωναν τον όμιλο.

Στον τρίτο όμιλο, η ομάδα της Μεγάλης Βρετανίας (Penrose, Golombek, Clarke, Haygarth, Barden, Wade) έκανε την έκπληξη και όχι μόνο προκρίθηκε αλλά τερμάτισε και πρώτη τελικά κερδίζοντας μάλιστα τους Τσεχοσλοβάκους στην πορεία με 2.5-1.5. Οι Σουηδοί (Stahlberg) έχασαν 4-0 από τους Τσεχοσλοβάκους και 3-1 από τους Ούγγρους και έτσι δεν μπορούσαν να απειλήσουν την τριάδα. Μαζί με τους Δανούς και τους Ισλανδούς περάσαν στο Β Γκρουπ. Στο Γ Γκρουπ από αυτόν όμιλο πήγαν οι ομάδες της Μογγολίας, της Τυνησίας, της Ελλάδας και της Βολιβίας. Η Ελλάδα μάζεψε μόλις 7 βαθμούς χάνοντας όλες τις επιμέρους συναντήσεις της, ακόμα και από τη Βολιβία η οποία μάζεψε 5 (3 από την Ελλάδα και 2 από όλους τους υπόλοιπους μαζί). Οι ισοπαλίες του Παϊδούση ήταν ο λόγος που απέφυγε την τελευταία θέση.

Στον 4ο όμιλο, την ισχυρή τριάδα στα χαρτιά αποτελούσαν οι ΗΠΑ, Δυτ.Γερμανία και Ισπανία. Μάλιστα δύο χρόνια πριν είχαν συμπέσει σε έναν προκριματικό όμιλο της Ολυμπιάδας του Μονάχου και είχαν περάσει εύκολα. Αυτή τη φορά όμως οι Ισπανοί (Perez, Pomar) έμειναν έξω από τους Ρουμάνους (Ghitescu, Drimer, Radovici, Mititelu, Troianescu, J.Szabo) οι οποίοι τους κράτησαν στο 2-2 στον μεταξύ τους αγώνα, κέρδισαν(!) 2.5-1.5 τους Δυτικογερμανούς (Unzicker, L.Schmid) και αποδείχτηκαν πιο αποτελεσματικοί με τις κατώτερες ομάδες. Στο Β τελικό Γκρουπ ακολούθησαν τους Ισπανούς, οι Χιλιανοί (Letelier) και Κουβανοί, ενώ τον όμιλο συμπλήρωναν οι ομάδες του Βελγίου (O'Kelly), του Εκουαδόρ (Munoz-Fischer 1-0!!!), της Ιρλανδίας και του Λιβάνου.

Και έτσι φτάνουμε στα τελικά. Σε σχέση με τους φιναλίστ του Μονάχου είχαμε τρεις αλλαγές. Στη θέση των ομάδων της Αυστρίας, της Ελβετίας και της Ισπανίας, είχαμε τώρα την Ουγγαρία, την Ολλανδία και τη Ρουμανία. Τα τελικά άρχισαν με ένα βαρύ 4-0 των Σοβιετικών επί των Βούλγαρων. Στον επόμενο γύρο σειρά είχε η Γιουγκοσλαβία με σκορ 2.5-1.5 (Petrosian-Vukcevic 1-0). Οι Γιουγκοσλάβοι κέρδισαν τους Ούγγρους στον 3ο γύρο την ίδια στιγμή που οι Ολλανδοί κόβανε 1.5 πόντο από τους Σοβιετικούς (Smyslov-Bouwmeester 1-0). Το βαρύ 3.5-0.5 από τους Σοβιετικούς (Tal-Szabo 1-0, Portisch-Botvinnik 1/2, Keres-Bilek 1-0, Kluger-Petrosian 0-1) εξοστράκισε την Ουγγαρία στην 10η θέση ενώ οι ΗΠΑ μετά τη νίκη τους επί των Γιουγκοσλάβων με 2.5-1.5 πλασαριζόντουσαν δεύτεροι, 1 μόλις πόντο πίσω από τους Σοβιετικούς και στον 5ο γύρο θα δοκίμαζαν τις δυνάμεις τους εναντίον των μεγάλων φαβορί. ΕΣΣΔ-ΗΠΑ 2.5-1.5 (Fischer-Tal 1/2, Botvinnik-Lombardy 1/2, Byrne-Korchnoi 1/2, Smyslov-Bisguier 1-0). Μετά τον 8ο γύρο όλα είχαν ξεκαθαρίσει. Σοβιετική Ένωση, ΗΠΑ και Γιουγκοσλαβία είχαν ξεφύγει πολύ από τους διώκτες τους και είχαν σχετικά εύκολο πρόγραμμα στη συνέχεια. Τελικά οι Σοβιετικοί τερμάτισαν στο +5 από τους Αμερικάνους και στο +7 από τους Γιουγκοσλάβους κερδίζοντας όλα τα επιμέρους ματς. Τέταρτοι οι Ούγγροι και ακολούθησαν Τσεχοσλοβάκοι και Βούλγαροι. Η μοναδική παρτίδα που έχασαν οι παίκτες της Σοβιετικής Ένωσης ήταν αυτή του τελευταίου γύρου μεταξύ του παγκόσμιου πρωταθλητή Mikhail Tal και του σχεδόν μόνιμου πρωταθλητή Μεγάλης Βρετανίας Roger Penrose. Στο Β Γκρουπ πρώτευσαν οι Σουηδοί, ενώ στο Γ οι Φιλιππινέζοι. Η ομάδα της Ελλάδας κέρδισε 3.5-0.5 τον Λίβανο, 2.5-1.5 τη Βολιβία και το Μονακό, έφερε τιμητικά 2-2 με Αλβανία, Εκουαδόρ, Γαλλία και Βέλγιο, χάνοντας από τους υπόλοιπους σε ένα ελβετικό 11 γύρων.

Ο Σοβιετικός θρίαμβος ήταν ολοκληρωτικός. Ισοφάρισαν το ρεκόρ της Ουγγαρίας από το 1936 αφού κέρδισαν όλα τα ματς. Έχασαν μόλις μία παρτίδα (Penrose-Tal) ενώ κέρδισαν μετάλλιο ατομικής επίδοσης σε όλες τις σκακιέρες. Στην πρώτη ο Robatsch διατήρησε τη φόρμα του και στο Β τελικό γκρουπ και πήρε το χρυσό με 13.5/16. Αργυρό ο Tal (11/15) και χάλκινο ο Fischer (13/18), παρά τις δύο ήττες του (Munoz, Gligoric). Στη δεύτερη σκακιέρα εύκολα πρώτος ο Botvinnik με 10.5/13, δεύτερος ο Ισλανδός Guomundsson (11.5/16) με τρίτο τον Pomar (8.5/12). Ο Keres κέρδισε το χρυσό μετάλλιο καλύτερου αποτελέσματος στην τρίτη σκακιέρα με 10.5/13 ακολουθούμενος από τον Robert Byrne (12/15) και τον Ivkov (12/16). Ο Μογγόλος Lhamsuren Myagmarsuren και ο Ινδονήσιος Tan Hiong Liong μοιράστηκαν το χρυσό στην τέταρτη σκακιέρα με 16.5/20 αφήνοντας τρίτο τον Korchnoi (10.5/13). Στις τελευταίες δύο σκακιέρες η υπεροχή των Σοβιετικών ήταν εντυπωσιακή. Smyslov με 11.5/13 (88.5%!) και Petrosian με 12/13 (92.3%!!) πήραν με τεράστια διαφορά τα μετάλλια. Ο μελλοντικός παγκόσμιος πρωταθλητής κέρδισε και το μετάλλιο για την καλύτερη επίδοση ανάμεσα σε όλους τους συμμετέχοντες της Ολυμπιάδας.

Οι Αμερικανοί τα πήγαν πολύ καλά, ενώ οι Γιουγκοσλάβοι είχαν πρόβλημα στην τέταρτη σκακιέρα πίσω από τους 3 GM τους. Οι Ούγγροι έμειναν μακριά από τα μετάλλια κυρίως λόγω της τραγικής φόρμας του Szabo (1.5/7 στα τελικά), ενώ το μεγαλύτερο πρόβλημα των Ανατολικογερμανών ήταν το ότι τερμάτισαν πιο κάτω από τη Δυτική Γερμανία. Αυτό το "φαινόμενο" έμελλε να επαναληφθεί αρκετές φορές στις επόμενες Ολυμπιάδες μέχρι που κάποια στιγμή απαγορεύτηκε στους Ανατολικογερμανούς να συμμετέχουν στις σκακιστικές Ολυμπιάδες για να μην ντροπιάζουν τα σοσιαλιστικά ιδεώδη και έτσι περιορίστηκαν στις δισκοβόλους με μουστάκια και τα λοιπά κωμικοτραγικά. Οι Αργεντίνοι "εμιγκρέδες" άρχισαν να γερνάνε για τα καλά, ενώ οι Ολλανδοί καταδικάστηκαν από την πολύ κακή αγωνιστική κατάσταση του Max Euwe που έγινε ο πρώτος GM στην ιστορία που έκανε αρνητικό σκορ σε σκακιστική Ολυμπιάδα. Οι Βρετανοί απέχουν καμιά 20αριά χρόνια ακόμα από τις καλές ομάδες που παρουσίασαν αργότερα.

1. ΕΣΣΔ 34

-----------------

2. ΗΠΑ 29

3. Γιουγκοσλαβία 27

-----------------

4. Ουγγαρία 22.5

5. Τσεχοσλοβακία 21.5

6. Βουλγαρία 21

7. Αργεντινή 20.5

8. Δυτική Γερμανία 19.5

9. Ανατολική Γερμανία 19

10. Ολλανδία 17

11. Ρουμανία 16.5

12. Μεγάλη Βρετανία 16.5

Β Γκρουπ

1. Σουηδία 27.5

2. Ισραήλ 26.5

3. Αυστρία 24.5

Γ Γκρουπ

1. Φιλιππίνες 28.5

2. Ινδονησία 27.5

3. Μογγολία 27.5

Πηγές

BCM 1960

BCM 1961

Chess Review 1960

Chess Life 1960

A. Faldeak - Chess Olympiads 1927-1968

olimpbase.org