Οι διαθέσεις των σκακιστών ήταν μοιρασμένες. Κάποιοι ήθελαν να παίξουν κανονικά όλες τις προγραμματισμένες παρτίδες του, κάποιοι άλλοι ήθελαν να αναχωρήσουν για τις χώρες τους - ειδικά αυτοί που οι χώρες τους βρισκόντουσαν υπό άμεση απειλή - ενώ πολλοί υποκρίνονταν πως δεν υπήρχε θέμα προς συζήτηση. Ειδικά οι Αργεντίνοι διοργανωτές δεν ήθελαν να ακούσουν για οποιαδήποτε κουβέντα πάνω στο θέμα, τρομοκρατημένοι πως κάτι τέτοιο θα σηματοδοτούσε το τέλος της Ολυμπιάδας τους. Καθώς όμως, οι αρχηγοί των συμμαχικών δυνάμεων της Γαλλίας και Πολωνίας - ο Alexander Alekhine και ο Savielly Tartakower - επέμεναν για το ότι πρέπει να συζητηθεί το πώς θα διεξαχθούν οι συναντήσεις μεταξύ κρατών που βρίσκονταν σε πόλεμο, οι διοργανωτές υπέκυψαν στις πιέσεις.
Πολύ σύντομα αποφασίστηκε πως οι συναντήσεις Γερμανία-Γαλλία και Πολωνία-Γερμανία δε θα παιζόντουσαν κανονικά και θα κατακυρώνονταν 2-2 (με 4 ισοπαλίες). Οι Γερμανοί επανέφεραν το ζήτημα της Τσεχοσλοβακίας - που έπαιζε ως το "προτεκτοράτο της Βοημίας και της Μοραβίας" - αιτούμενοι την αποχώρησή της από τη διοργάνωση. Οι Τσέχοι αρνήθηκαν φυσικά και αυτή τη φορά ο συμβιβασμός επήλθε όταν δέχτηκαν να μην παιχτούν τα ματς Τσεχοσλοβακία-Πολωνία και Τσεχοσλοβακία-Γαλλία (2-2 με 4 ισοπαλίες και αυτά). Η λογική πίσω από αυτήν την απόφαση αποτελεί ένα μελανό σημείο στην ιστορία του σκακιού. Εφόσον η Τσεχοσλοβακία ήταν πια κομμάτι του Γ' Ράιχ δε θα έπαιζε με τους Γάλλους και τους Πολωνούς αφού αυτοί ήταν επισήμως πια σε πόλεμο με το Γ' Ράιχ. Παρόλα αυτά τους επετράπη να τοποθετήσουν τη σημαία της πρώην Τσεχοσλοβακίας στα τραπέζια των αγώνων.
Τα προβλήματα όμως δεν τελείωσαν εκεί. Η ομάδα της Παλαιστίνης, αποτελούμενη από Εβραίους μετανάστες, αρνήθηκε να αγωνιστεί εναντίον της ναζιστικής Γερμανίας, κάτι που έγινε αμέσως κατανοητό ως προς το πολιτικό του νόημα. Αγωνιστικά όμως ένα τυχόν προκαθορισμένο 2-2 σε αυτήν τη συνάντηση θα αποτελούσε μεγάλο χάντικαπ για τους Γερμανούς αφού η ομάδα της Παλαιστίνης ήταν θεωρητικά πολύ πιο αδύναμη και τα άλλα φαβορί θα κέρδιζαν σίγουρα περισσότερους από δύο βαθμούς στις συναντήσεις τους εναντίον της. Οι Γερμανοί απαίτησαν το 4-0 και οι διαπραγματεύσεις φτάσανε σε τέλμα. Η λύση δόθηκε από τους διοργανωτές και η ομάδα της Αργεντινής - ένα από τα φαβορί στα χαρτιά - δέχθηκε να προσυμφωνήσει με τη σειρά το 2-2 με την Παλαιστίνη για να κατευνάσει τους Γερμανούς και να σωθεί η διοργάνωση. Περιέργως οι Γερμανοί δέχθηκαν παρότι η Πολωνία, ο μεγάλος τους αντίπαλος θα έπαιζε κανονικά με την αδύναμη ομάδα της Παλαιστίνης. Η ειρωνεία της τύχης ήταν ότι το ματς Πολωνία-Παλαιστίνη παίχθηκε κανονικά και έληξε 2-2! Έτσι, με την αποχώρηση της Αγγλίας και 6 συναντήσεις προσυμφωνημένες ως προς το αποτέλεσμα τους, τα τελικά της Ολυμπιάδας του Buenos Aires ξεκινούσαν.
Η Αργεντινή ξεκίνησε τα τελικά εντυπωσιακά κερδίζοντας τους Τσέχους 3.5-0.5 ενώ Γερμανοί και Πολωνοί έχαναν αρκετούς πόντους από τους αντιπάλους τους. Οι Γερμανοί επανήλθαν στα ψηλά όταν στον επόμενο γύρο κέρδισαν με τη σειρά τους 3-1 την Τσεχοσλοβακία σε ένα ματς με πολύ ένταση. Την ίδια στιγμή οι Πολωνοί έμεναν στο 2-2 με τη Χιλή και συνέχισαν με νέο 2-2 εναντίον της Παλαιστίνης. Οι Γερμανοί σκαρφάλωσαν στην πρώτη θέση κερδίζοντας τους διοργανωτές Αργεντίνους με 3-1. Οι Πολωνοί έχασαν τόσο από τους Σουηδούς όσο και από τους Ολλανδούς στη συνέχεια. Ήταν προφανές ότι τα νέα από την Ευρώπη που περιέγραφαν γλαφυρά την καταστροφή της χώρας τους από τα Χιτλερικά στρατεύματα δεν μπορούσαν να μην τους επηρεάσουν. Μετά από προτροπές του Ταρτακόβερ, που ήταν άπατρις στην πραγματικότητα και τελικά κατάφερε να πολεμήσει στον πρώτο παγκόσμιο με την πλευρά των Γερμανών και στον δεύτερο με την πλευρά των Συμμάχων, οι Πολωνοί άρχισαν να συνέρχονται και κέρδισαν 4-0 τους Λιθουανούς και 4-0 τους Γάλλους (χωρίς Alekhine) στη συνέχεια ενώ πέτυχαν και ένα 2.5-1.5 επί των Αργεντίνων ξαναμπαίνοντας στο κυνήγι των πρώτων θέσεων. Αξιοσημείωτο το γεγονός πως στην πολυαναμενόμενη από τους θεατές συνάντηση της Κούβας με τη Γαλλία, ο Capablanca δεν ήταν στη σύνθεση των Κουβανών αποφεύγοντας μια συνάντηση με τον Alekhine. Τελικά πριν τον τελευταίο γύρο οι Γερμανοί ήταν μπροστά με 34 βαθμούς, οι Πολωνοί πίσω τους με 32 όσους και η Εσθονοί, οι Σουηδοί είχαν 31.5 και η Αργεντινή είχε 30. Στον τελευταίο γύρο οι Γερμανοί έπαιζαν με τους Ολλανδούς και με ένα όχι και πολύ μαχητικό 2-2 καπάρωσαν το χρυσό μετάλλιο. Οι Πολωνοί είχαν εύκολο αντίπαλο, την ομάδα της Δανίας, και σιγούρεψαν το αργυρό με ένα 3.5-0.5. Η Αργεντινή ήθελε ένα 3-1 επί των Εσθονών για να τους πιάσει αλλά έμεινε στο 2.5-1.5. Αυτό το αποτέλεσμα έδινε ελπίδες στους Σουηδούς για το χάλκινο μετάλλιο - χρειαζόντουσαν ένα 2-2 με τους Λετονούς - όμως χάσανε και έτσι τρίτοι τερμάτισαν οι Εσθονοί του Paul Keres. Στο Β Γκρουπ οι Ισλανδοί κατετάγησαν πρώτοι καθώς υπερίσχυσαν στα κριτήρια επί των ισόβαθμών τους Καναδών. Τρίτοι οι Νορβηγοί.
Για πρώτη και τελευταία φορά στην ιστορία των Ολυμπιάδων τα αποτελέσματα των προκριματικών δεν μετρούσαν για τα μετάλλια καλύτερης απόδοσης ανά σκακιέρα. Ο Capablanca με 8.5/11 είχε το καλύτερο ποσοστό στην πρώτη σκακιέρα επιλέγοντας όμως να αποφύγει τόσο τον Alekhine, όσο και τον Eliskases. O Alekhine έκανε 7.5/10. Στη δεύτερη σκακιέρα ο Heinz Foerder της Παλαιστίνης και ο Miguel Najdorf πήραν χρυσό μετάλλιο με 7.5/10 αμφότεροι. Στην τρίτη επικράτησε ο Γερμανός Ludwig Engels με το εντυπωσιακό 9.5/11, ενώ στην τέταρτη ο Εσθονός Gunnar Friedermann με 10/13. Καλύτερος αναπληρωματικός ο Αργεντίνος Isaias Pleci με 9.5/13. Πολλοί Ευρωπαίοι σκακιστές επέλεξαν να παραμείνουν στην Λατινική Αμερική μετά το τέλος της Ολυμπιάδας αποφεύγοντας έτσι τις κακουχίες του πολέμου που μαινόταν πια στην Ευρώπη. Όλα τα μέλη της Γερμανικής αποστολής παρότι στην πλειοψηφία τους φιλοχιτλερικοί δεν επέστρεψαν πίσω στο Γ' Ράιχ και κάποιοι από αυτούς δεν επέστρεψαν ποτέ στην Ευρώπη. Ο Najdorf και ο Frydman από την Πολωνία, ο Σουηδός Stahlberg, οι Τσέχοι Pelikan και Skalicka, o Λετονός Endzelins, οι Luckis και Vaitonis από την Λιθουανία και άλλοι πολλοί, οι περισσότεροι εκ των οποίων μείνανε στην Αργεντινή εκμεταλλευόμενοι κάποια προνόμια που τους προσέφερε η κυβέρνηση της χώρας. Όλοι αυτοί προστέθηκαν στους Pilnik, Wexler, Iliesco, Franz Benko και Holtey που είχαν μεταναστεύσει νωρίτερα μέσα στη δεκαετία του ΄30 μετατρέποντας της Αργεντινή σε παγκόσμια δύναμη στο σκάκι και χαρίζοντας της 5 ολυμπιακά μετάλλια στη δεκαετία του '50 με αρχές δεκαετίας '60.
Η νέα πολιτική μεταπολεμική κατάσταση ανέτρεψε την παλιά σκακιστική ιεραρχία. Οι Πολωνοί εξαφανίστηκαν από το προσκήνιο και η κοινωνία τους άργησε να συνέλθει από το σοκ - αποτελεί ερώτημα το αν έχει συνέρθει μέχρι σήμερα - καθώς τα ερείπια της χώρας τους μοιράστηκαν μεταξύ των Γερμανών και των Ρώσων και στα εδάφη της διεπράχθησαν φρικαλέες αγριότητες. Εμφανίστηκε η Σοβιετική Ένωση και κυριάρχησε επί των πάντων στον σκακιστικό κόσμο. Οι κομμουνιστικές χώρες ανήγαγαν το σκάκι σε ιδεολογικό όπλο και ο δυτικός κόσμος υποχώρησε στο σκακιστικό στερέωμα. Capablanca και Alekhine δεν επιβίωσαν του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου - o Κουβανός πέθανε στις 8 Μαρτίου του 1942, ενώ ο Alekhine σε ένα ξενοδοχείο στο Estoril της Πορτογαλίας στις 24 Μαρτίου του 1946. Η επόμενη Ολυμπιάδα διεξήχθη στο Dubrovnik το 1950 ενώ από την μεθεπόμενη εμφανίστηκαν οι Σοβιετικοί. Από τη σχετική αναρχία του μεσοπολέμου της ιδιωτικής πρωτοβουλίας όσον αφορά τα ματς για το παγκόσμιο πρωτάθλημα και του σκακιστικού ρεύματος του υπερμοντερνισμού περάσαμε στη FIDE, στον πλήρη έλεγχο της από το σοβιετικό καθεστώς και στο επιστημονικό σκάκι του Mikhail Botvinik.
Πηγές
David Lovejoy - Moral Victories, the story of Savielly Tartakower
Arpad Foldeak - Chess Olympiads 1927-1968
wikipedia
Αναρτήσεις
1 σχόλιο:
Για φαντασου! Μια παραμετρος του πολεμου αναπαντεχη. Ειδες οι χιτλερικοι σκακιστες? Το σκακι υπερανω φανατισμου η ο σωζων εαυτον σωθητω?
Δημοσίευση σχολίου