Τί απέγινε ο Raymond Weinstein?

Το Wards Island είναι ένα νησάκι που βρίσκεται στη μέση του East River της Νέας Υόρκης, ανάμεσα στο Manhattan και το Queens. Αν και ανήκει διοικητικά στο Manhattan η κύρια σιδηροδρομική και οδική σύνδεσή του είναι με το Queens. Βλέπετε από την πλευρά του Manhattan βρίσκεται το Harlem με το οποίο συνδέεται με ένα στενό γεφυράκι - για πεζούς και ποδήλατα. Στο νησί μπορεί να βρει κανείς πάρκα, ένα εργοστάσιο διαχείρισης αποβλήτων και δύο ψυχιατρικά κέντρα. Στo πρώτο, το Manhattan Psychiatric Center, τα επισκεπτήρια είναι συχνά, οι συγγενείς και οι ασθενείς συναντιούνται στην αυλή όταν ο καιρός το επιτρέπει μέσα σε ευχάριστο κλίμα. Πάντα υπάρχουν βέβαια και οι ξεχασμένοι από τις οικογένειες τους άνθρωποι, "παρκαρισμένοι" εκεί να περιμένουν το τέλος, αλλά και αυτοί καταφέρνουν να επικοινωνούν με τους άλλους ασθενείς στη μικροκοινωνία του ιδρύματος. Στις 12 Αυγούστου του 1900, ο πιο διάσημος ασθενής του ιδρύματος στην πάνω από 160 χρόνια ιστορία του - ιδρύθηκε το 1848 - πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι Wilhelm Steinitz άφηνε την τελευταία του πνοή καταβεβλημένος και μόνος.

Στο δεύτερο, το Kirby Forensic Psychiatric Center τα πράγματα είναι πιο δυσάρεστα. Τα επισκεπτήρια σφιχτά, το κτίριο σκοτεινό, οι ασθενείς πιο περιορισμένοι. Βλέπετε εκεί "νοσηλεύονται" οι κατάδικοι που τους αναγνωρίστηκαν ψυχιατρικά προβλήματα στη δίκη τους. Αρκετοί από αυτούς - κυρίως με "βαριά" κακουργήματα, όπως ανθρωποκτονίες - έχουν ξεμείνει εκεί ξεχασμένοι από όλους και αν και έχουν εκτίσει τις ποινές τους δεν βρίσκεται κανείς να εγγυηθεί γι αυτούς και να αιτηθεί την απελευθέρωσή τους. Οι ανθρώπινες κοινωνίες πάντα συμπαθούσαν περισσότερο τους υγιείς δολοφόνους από τους αρρώστους. Ένας εκ των "καταραμένων" αυτών ανθρώπων φέρει το όνομα Raymond A. Weinstein.

Γεννημένος λίγους μήνες πριν το Pearl Harbour και την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο, στις 25 Απριλίου του 1941, ο Weinstein ήταν δύο τάξεις μπροστά από τον Bobby Fischer στο Erasmus Hall High School, αλλά η σειρά με την οποία κέρδισαν το Πρωτάθλημα Νέων ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του '50 ήταν αντίστροφη. O Bobby το κέρδισε πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1956, δεκατριών μόλις ετών. Το rating του στις επίσημες λίστες ήταν 1726(!). Το επόμενο καλοκαίρι, υπερασπίστηκε τον τίτλο του με 81/2 στα 9, το rating του ξεπήδησε στο 2231 και δεν ασχολήθηκε ξανά με τη διοργάνωση αυτή, αφού μέχρι να γίνει η επόμενη, το καλοκαίρι του 1958, είχε κερδίσει το ανοικτό πρωτάθλημα ΗΠΑ του 1957 όπως και το κλειστό του 1958 σπάζοντας όλα τα ρεκόρ και ετοιμαζόταν για το interzonal του Portoroz. Έτσι είχε ανοίξει ο δρόμος στους κοινούς θνητούς και το καλοκαίρι του 1958 ο Raymond Weinstein έγινε πρωταθλητής νέων ΗΠΑ, ενώ δύο χρόνια αργότερα κάνει το καλύτερο αποτέλεσμα στην 3η σκακιέρα του Παγκόσμιου Μαθητικού Πρωταθλήματος που διεξήχθη στο Leningrad, βοηθώντας την ομάδα των ΗΠΑ (Lombardy, Kalme, Weinstein, Saidy, Mednis, Hearst) να κάνει την μεγάλη έκπληξη και να στερήσει από τους σοβιετικούς (Spassky, Gurgenidze, Nikitin, Nikolaevsky, Klovans, Savon) το χρυσό μετάλλιο.

Μέλος της εθνικής των ΗΠΑ στην Ολυμπιάδα της Λειψίας το 1960, συμμετείχε συνολικά σε 5 πρωταθλήματα ΗΠΑ με καλύτερο πλασάρισμα την 3η θέση του 1962, πίσω από Fischer και Lombardy, κερδίζοντας τον τίτλο του διεθνούς μαιτρ. Όπως είναι γνωστό το πρωτάθλημα αυτό ήταν και zonal, όμως ο Weinstein δεν έκανε χρήση του δικαιώματος πρόκρισης στο Interzonal της Στοκχόλμης (παρεμπιπτόντως ούτε ο Lombardy έπαιξε και τον Fischer ακολούθησαν οι Benko, Bisguier). Μετά από αυτό το τουρνουά, ο Weinstein εξαφανίστηκε από το σκακιστικό κόσμο, ακολουθώντας τις σπουδές του. Αποφοίτησε από το κολέγιο του Μπρούκλυν με πτυχίο στην ψυχολογία και ταξίδεψε στο Amsterdam για το μεταπτυχιακό του. Ο Tim Krabbe θυμάται το πέρασμά του από την Ολλανδία:

"Στις αρχές της δεκαετίας του 60, στο σκακιστικό καφέ του Άμστερνταμ που εκείνη την εποχή βρίσκονταν ακόμα στο Leidseplein, γνώρισα έναν συμπαθή Αμερικανό γύρω στα είκοσι με χοντρά γυαλιά, τον Raymond Weinstein. Ήταν ήδη μια διασημότητα στο σκακιστικό μικρόκοσμο. 3ος στο πρωτάθλημα ΗΠΑ στην ηλικία των 18, είχε παίξει σε ολυμπιάδα, ενώ είχε κατακτήσει το χρυσό στo Μαθητικό Παγκόσμιο με τις ΗΠΑ. Ήταν ένας μελλοντικός κορυφαίος γραντμαίτρ. Δεν θυμάμαι να έπαιξα σκάκι μαζί του, ούτε να έρχεται πολύ συχνά στο καφέ, αλλά είχαμε μιλήσει μερικές φορές εκεί και θυμάμαι καθαρά μια μέρα να τον μεταφέρω με το scooter μου από το καφέ κάπου αλλού στην πόλη και να έχει τρομοκρατηθεί με τον τρόπο που οδηγούσα.

Δεν είχε έρθει στο Άμστερνταμ για σκάκι, αλλά για να σπουδάσει ψυχολογία, ήθελε να γίνει ψυχίατρος (συνηθισμένη παρανόηση από τον Krabbe, ψυχίατρος γίνεσαι από την Ιατρική). Ήταν σε επαφή με τον Johan Barendregt, που ήταν καθηγητής ψυχολογίας και διεθνής μαιτρ στο σκάκι, και ο οποίος συνήθως μνημονεύεται για το 5. 0-0 στην Ισπανική Αλλαγής. O Weinstein συγκατοίκησε μαζί του για κάποιο καιρό - ίσως να τον μετέφερα εκεί με το scooter.

Μια μέρα έφτασε η φήμη στο καφέ, πως ο Weinstein προσπάθησε να σκοτώσει τον Barendregt. Είχε εκνευριστεί για κάποιον λόγο και του επιτέθηκε με αυτοσχέδιο όπλο. Υποτίθεται πως ο Barendregt είχε τραυματιστεί αλλά είχε καταφέρει να αμυνθεί. Από εκείνη την ημέρα δεν ξαναείδαμε τον Weinstein. Πολλοί σκακιστές του Άμστερνταμ θυμούνται την ιστορία αυτή, αλλά κανείς τις λεπτομέρειες. Ο Barendregt πέθανε το 1982. Ένας φίλος σκακιστής, επίσης ψυχολόγος τον θυμάται από το Λένινγκραντ και το Παγκόσμιο Μαθητικό, και τον περιγράφει αρκετά παρανοϊκό τύπο από τότε. Έχανε εύκολα την ψυχραιμία του, θεωρούσε εαυτόν πάντα αδικημένο και έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει τον φίλο μου πως αγόραζε επίτηδες συγκεκριμένα ρώσικα σκακιστικά βιβλία για να τα στερήσει από τον Weinstein. Θυμάται επίσης ό,τι ο Weinstein κλείστηκε σε ίδρυμα για κάποιο χρονικό διάστημα στην Ολλανδία πριν πάρει τον δρόμο της επιστροφής για τις ΗΠΑ"

Ο Weinstein επέστρεψε στις ΗΠΑ και συμμετείχε στο Πρωτάθλημα ΗΠΑ του 1964 όπου έκανε +5=0(!)-6 με νίκες επί των R.Byrne, Reshevsky(!), D.Byrne, Evans και Steinmeyer. Ήταν το τουρνουά του περίφημου 11-0 με το οποίο φιλοδώρησε ο Fischer τους αντιπάλους του. Στο British Chess Magazine του Φεβρουαρίου 1964 στο άρθρο με τίτλο Fischer the Fantastic, ο Beth Cassidy γράφει: "Η ήσυχη έκπληξη του τουρνουά ήταν ο Raymond Weinstein που είχε το χαμηλότερο rating από τους συμμετέχοντες, αλλά κατάφερε να κερδίσει πολύτιμους βαθμούς από τους Evans, Reshevsky και Robert Byrne. Ένας από τους παίκτες σχολίασε ότι εκτός του Fischer ο Weinstein ήταν ο μόνος που έδειξε το πραγματικό ταλέντο του και ότι είναι κρίμα που δεν παίζει συχνότερα. Γιατί έχει όσα χρειάζεται ένας πρωταθλητής, το φονικό ένστικτο συνδυαζόμενο με τη δύναμη της απόλυτης συγκέντρωσης στην παρτίδα. Ο ίδιος έχει συμβουλέψει στο παρελθόν: 'Αν πιστεύεις ότι είσαι το ίδιο έξυπνος με τον αντίπαλό σου, τότε το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να είσαι πιο συγκεντρωμένος από αυτόν. Οι κινήσεις είναι εκεί - αν τις βλέπει αυτός, τις βλέπεις κι εσύ'"

Αυτό ήταν και το τέλος της σκακιστικής καριέρας του Raymond Weinstein. Από τότε δεν ξαναέπαιξε ποτέ. Ο σκακιστικός κόσμος αγνοούσε το πού βρισκόταν ο Weinstein. Φήμες κυκλοφορούσαν πως κατά καιρούς νοσηλευόταν σε ιδρύματα: Όταν έβγαινε από τα νοσοκομεία ο Weinstein συγκατοικούσε με έναν μεγαλύτερό του άντρα. Όταν αυτός πάνω σε έναν καβγά έκανε υποτιμητικές αναφορές στη μητέρα του Weinstein , αυτός του έκοψε το λαιμό με ένα ξυράφι. 3ο χρόνια μετά τον εντοπίζει ο Sam Sloan:

"Σήμερα, Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 1996, από τις 4.15 μέχρι τις 5 το απόγευμα μιλούσα στον διεθνή μαιτρ Raymond Weinstein. Αλίμονο, αυτός δεν μου είπε ούτε λέξη. Ο Raymond Weinstein που συνάντησα σήμερα δεν είχε καμία σχέση με το ξερακιανό παιδί που γνώριζα πριν 36-38 χρόνια. Είναι υπέρβαρος, δεν μπορεί να κινηθεί ελεύθερα, χλωμός και υποτονικός. Κανείς δε θα μπορούσε να εντοπίσει σε αυτόν τον άνθρωπο τη μεγαλοφυΐα του παρελθόντος που υποσχόταν λαμπρό μέλλον. Φορούσε ακόμα γυαλιά αλλά όχι με τόσο χοντρούς φακούς όσο παλιά, ενώ μετά από λίγο παρατήρησα το παλιό του τικ να χαϊδεύει τη μύτη του. Αν κάποιος μου έλεγε πως ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Raymond Weinstein, γεννηθείς την 25η Απριλίου του 1941, δε θα τον πίστευα ποτέ μου.

Στα 45 λεπτά της συνάντησής μας προσπαθούσα να τον πείσω να μου μιλήσει. Του είπα πως ήμουν μάρτυς των νικών του επί του Remlinger και του Benko. Δεν παρατήρησα σημάδια αναγνώρισης στα μάτια του. Με κοιτούσε με κενό βλέμμα. Κάποιες στιγμές τα βλέφαρα του κλείνανε. Αλλά ποτέ δε με άφησε από τα μάτια του. Του εξιστόρησα με λεπτομέρειες όλη τη σκακιστική του καριέρα. Του είπα πως γνωρίζω προσωπικά τον Kasparov, τον Karpov, τον Fischer, τον Anand και άλλους κορυφαίους γραντμαίτρ. Κανένα σημάδι πως καταλάβαινει για ποιο πράγμα του μιλούσα. Παρόλα αυτά μέσα μου πιστεύω πως καταλάβαινε. Υπήρχαν επίσης και περίοδοι μακράς σιωπής. Όταν στέρευα από ιδέες περίμενα μέχρι και 5 λεπτά ελπίζοντας πως θα μου έλεγε κάτι. Αυτός έμενε ακλόνητος να με κοιτάζει με το ίδιο βλέμμα. Όταν έφτασε 5 η ώρα που τελείωνε το επισκεπτήριο, σηκώθηκε και είπε στη συνοδό με έντονο ύφος πως θέλει να επιστρέψει στο δωμάτιο του.

Αφού έφυγε, η συνοδός με ενημέρωσε για το γεγονός πως ήμουν ο μοναδικός του επισκέπτης για πολλά χρόνια. Όταν του είχε πει νωρίτερα το μεσημέρι πως κάποιος είχε έρθει γι αυτόν, της απάντησε πως κανείς δεν έρχεται ποτέ γι αυτόν. Είδε κι έπαθε να τον πείσει να κατέβει στο επισκεπτήριο. Πίστευε πως ο Raymond δεν έχει οικογένεια και εξέφρασε την έκπληξη της όταν της είπα πως γνωρίζω έναν συγγενή του. Μου είπε πως δεν έχει καθόλου αλληλογραφία."

Ο Sam Sloan - πολύ αμφιλεγόμενη φιγούρα και αυτός - έκανε εκκλήσεις ώστε να βρεθεί ένας τρόπος για να βγει ο Weinstein από κει μέσα. Κάποια στιγμή έγραψε ένα κείμενο στο οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ υποστήριζε πως ο Weinstein πρέπει να βγει και να παίξει στην εθνική των ΗΠΑ μπας και δει χαΐρι στις Ολυμπιάδες(!!). Ή πάλι μπορεί να μην ήταν ο πραγματικός Sam Sloan και αυτό είναι μια άλλη μεγάλη - και τρελή - ιστορία :)

Reshevsky-Weinstein

USACh 1964, New York

1.c4 Nf6 2.Nc3 c6 3.Nf3 d5 4.e3 g6 5.d4 Bg7 6.Qb3 O-O 7.Be2 e6 8.O-O Nbd7 9.Rd1 b6 10.Bd2 Bb7 11.cxd5 exd5 12.Be1 Re8 13.a4 a5 14.Qc2 Qe7 15.Na2 Bh6 16.Rab1

16... Bxe3 17.fxe3 Qxe3+ 18.Kf1 Ng4 19.h3 Qxf3+ 20.gxf3 Ne3+ 21.Kf2 Nxc2 22.Bc3 Nf6 23.Bd3

23...Ba6 24.Nc1 Bxd3 25.Nxd3 Nd7 26.Ne5 Nxe5 27.dxe5 d4 28.Bxd4 Nxd4 29.Rxd4 Rxe5 30.Rc1 c5 31.Rd6 Rb8 32.Rcd1 Kg7 33.R1d2

33...b5 34.Ra6 bxa4 35.Rxa5 Rb3 36.Rxa4 Rf5 37.f4 Rxh3 38.Kg2 Rh4 39.Rf2 g5 40.Ra5 Rg4+ 41.Kh3 Rgxf4 42.Rxf4 Rxf4 43.Rxc5

43...Kg6 44.Rb5 Rf2 45.Kg3 Rc2 46.Rb8 h5 47.b4 0-1

Πηγές: wikipedia, chessgames.com, Tim Krabbe's Open Chess Diaries - Raymond Weinstein in Amsterdam, Sam Sloan - I have found Raymond Weinstein!, Edward Winter - Chess Notes, www.omh.state.ny.us, BCM 1964/02, http://www.olimpbase.org/1960y/1960in.html