On the case of Andras Adorjan Vol.3

(πρώτο μέρος: http://chessnewsgr.blogspot.com/2010/05/on-case-of-andras-adorjan-vol1.html)

(δεύτερο μέρος: http://chessnewsgr.blogspot.com/2010/05/on-case-of-andras-adorjan vol2.html)

Λίγο μετά το ματς του '85 και την "αλλαγή φρουράς" πήγαμε στο Hilversum για το ματς προετοιμασίας με τον Timman. Δυστυχώς ο Garry τρελάθηκε και πήγε και έγραψε ένα βιβλίο για το ματς του '85 σε συμφωνία με έναν Άγγλο εκδότη αντί να ξεκουραστεί και να προετοιμαστεί για το φιλικό ματς. Εύκολα μπορείτε να μαντέψετε ότι δεν ήταν και στην καλύτερη κατάσταση όταν φτάσαμε στην Ολλανδία - αλλά και πάλι έμοιαζε πιο ξεκούραστος από ότι ο Karpov μετά τη διακοπή του πρώτου μαραθώνιου ματς. Είχα τόσο φιλική σχέση μαζί του που δε δίστασα να τον αποκαλέσω ανόητο - άλλωστε και αυτός έκανε το ίδιο όταν πίστευε ότι έκανα ανοησίες. Ρίσκαρε να χάσει το πρώτο του ματς σαν παγκόσμιος πρωταθλητής. Δεν το έχασε. Κέρδισε 4-2, αλλά πήρε τη διαφορά δύο πόντων στην τελευταία παρτίδα!

Ο χρόνος περνούσε και το Μάιο του 86 ο Garry έπαιξε ένα ματς στη Βασιλεία εναντίον του δύο φορές θριαμβευτή του Tilburg Tony Miles. Ακόμα έχω μαζί μου μια φωτογραφία από το Maroczy Memorial του 1997 στο Szeged. Ο Tony Miles στην αναμέτρησή του με τον Lembit Oll. Σήμερα και οι δύο δεν είναι στη ζωή! Ο καημένος ο Lembit αυτοκτόνησε ('99) ενώ ο Tony Miles βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του (2001) από αίτια σχετιζόμενα με το διαβήτη. Κοιτώντας πίσω, το 17χρονο αγόρι που γνώρισα στο Birmingham το 1973 εξελίχθηκε σε σπουδαίο παίκτη με ενδιαφέρουσα σκακιστική σκέψη. Έφυγε πολύ νέος. Όταν με κέρδισε στο Maroczy Memorial, ψάχνοντας παρηγοριά, του είπα: "Μόλις ισοφάρισες 5-5", στο οποίο απάντησε "Πώς είναι δυνατόν να έχω χάσει τόσες παρτίδες από σένα?!". "Αν θες να στις απαριθμήσω μία προς μία!". "Δεν επιμένω, ευχαριστώ"

Πίσω στη Βασιλεία. Στα ματς στα οποία ήμουν ο μοναδικός του βοηθός, ο Kasparov συνήθιζε να με ρωτάει αστειευόμενος τί σκορ περίμενα από αυτόν. Και συνήθως υπάκουε. Τα αποτελέσματα εναντίον του Andersson και του Timman τα προέβλεψα. Αυτή τη φορά του είπα "5-1, αφού ακόμα κι εγώ που είμαι βοηθός σου τον έχω 5-4, ενώ ήταν 5-2 σε κάποια φάση". Ο Garry ξεπέρασε τις προσδοκίες μου, με τη βοήθεια βέβαια της τύχης που πάντα έχει ο ισχυρότερος παίκτης. Και κάτι άλλο: όταν κάποιος γνωρίζει ότι δεν έχει καμιά πιθανότητα να κερδίσει ένα ματς, επιλέγει μεταξύ δύο στρατηγικών, το να χάσει όσο γίνεται με μικρότερη διαφορά παίζοντας για νούλες ή - αυτό που έκανε ο Tony φυσικά - να προσπαθήσει να κερδίσει έστω μία παρτίδα χάνοντας όλες τις υπόλοιπες. Ο Miles είχε μια καλή ευκαιρία να το επιτύχει αυτό αλλά τελικά δεν τα κατάφερε και ο Kasparov πέτυχε το παρ ολίγον "φισερικό" 5 1/2 - 1/2.

Η ιστορία μας δεν είχε ευτυχισμένο τέλος παρότι σύνηθες. Πολύ άνθρωποι το έχουν πάθει. Ξαφνική αλλαγή χαρακτήρα όταν φτάνουν στην κορυφή σε νεαρή ηλικία. Και η αλλαγή σπάνια είναι προς το καλύτερο. Αμφίβολες "φιγούρες" άρχισαν να εμφανίζονται στην παρέα του, άνθρωποι-παράσιτα με τον πιο επιεική χαρακτηρισμό. Κάποιοι από αυτούς το είχαν ξανακάνει σε πρωθύστερους "βασιλιάδες". Κάποιοι από αυτούς το κάνουν για τα λεφτά, κάποιοι για "κοινωνικό στάτους", κάποιοι για να κερδίσουν επιρροή. Για κάποιο λόγο, αυτή η "κούρσα αρουραίων" μου φάνηκε πιο σιχαμένη από ότι συνήθως στη Βασιλεία ή ίσως ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Είχα πει στον Garry πολλές φορές: "Δεν γνωρίζεις το ποιόν αυτών των ανθρώπων? Αυτοί είναι οι "πόρνες" του σκακιστικού κόσμου!". "Απλά τους χρησιμοποιώ" μου απαντούσε πάντα. "Αυτοί σε χρησιμοποιούν καημένε και είναι ντροπή να εμφανίζεσαι δημόσια με τέτοιους τύπους". Δεν τον πίεσα άλλο, δεν άξιζε τον κόπο. Η προσωπική μου απογοήτευση όπως και η αλλαγή των σχέσεων μας - έγινα ο "από που τον ξέρω αυτόν?" - με πόνεσε πολύ. Αλλά πιο πολύ πόνεσε το ότι ο νεαρός επαναστάτης μετατράπηκε ο ίδιος σε Τσάρο, αφέντης των υπηκόων του. Η εξωτερική του εικόνα διέφερε από αυτή του Karpov αλλά στον πυρήνα ήταν ίδιοι. Κανένα από τα τσιράκια του δεν με ξεπροβόδισε. Κανένα πρόβλημα, βρήκα το δρόμο για τον σιδηροδρομικό σταθμό μόνος μου.

Ποτέ μου δε ζήτησα χρηματική αμοιβή από τον Kasparov ούτε δέχθηκα κάποιο δώρο - αν και τα άξιζα. Μου τα πρόσφερε καθώς είχε φυσικά τις δυνατότητες. Ήταν ο φίλος μου και μια ιδιοφυΐα που με μεγάλη μου χαρά βοηθούσα. Και στην πραγματικότητα, σχεδόν ποτέ μου δεν αντιμετώπισα οικονομικά προβλήματα στη ζωή μου. Είχα πολλά προβλήματα αλλά διαφορετικής φύσεως και πολύ χειρότερα από αυτό.

Κατά τη διάρκεια του τρίτου ματς με τον Karpov το '86 και όταν έχασε τρεις συνεχόμενες παρτίδες αφού είχε χτίσει ένα άνετο προβάδισμα, ο Garry κατηγόρησε δημοσίως τον Vladimirov για προδοσία. Δεν είχε αποδείξεις παρά μόνο χαζές και άδικες υποψίες. Παρασύρθηκε από ανθρώπους που του έλεγαν ψέμματα. Ξέρω και ποιοι ήταν αυτοί: κάποιοι μπάσταρδοι που σκέφτονταν μόνο το προσωπικό τους συμφέρον. Ο Timoshenko, που ήταν επαγγελματίας στρατιώτης και έλειπε σε ασκήσεις κατά τη διάρκεια του ματς μου είπε αργότερα: "Andras, αν ήμουν εκεί θα μου σκάβανε και μένα το λάκκο οι ίδιοι άνθρωποι". Γνωρίζω τα πάντα. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών είχα της ευκαιρία να συνομιλήσω με όλους τους εμπλεκόμενους και ΗΞΕΡΑ από τότε αμέσως ότι οι κατηγορίες έναντι του Vladimirov ήταν γελοίες. Παρεμπιπτόντως ο Kasparov όχι μόνον υπερασπίστηκε τον τίτλο του αλλά κέρδισε και το ματς τελικά. Και μετά...

Πριν από το επόμενο ματς για το παγκόσμιο πρωτάθλημα (Σεβίλλη '87) το βιβλίο του "Child of Change" εκδόθηκε σε 7(!) γλώσσες ταυτόχρονα. Σε αυτό το αλαζονικό και τόσο χαμηλής ποιότητας βιβλίο, επαναλαμβανόταν η ίδια κατηγορία σε σχέση με τον Vladimirov με έναν γελοίο τρόπο. Ακόμα και προτάσεις όπως "Δεν μπορώ να αποδείξω ότι ο Vladimirov με πρόδωσε αλλά είμαι σίγουρος" βρήκαν το δρόμο τους στο κείμενο. Τί να πει κανείς γι αυτό!! Παραδέχεται ότι δε μπορεί να αποδείξει τίποτα, αλλά επιλέγει να διασύρει παγκοσμίως κάποιον άνθρωπο! Στη Δύση κάποιος δικηγόρος θα μπορούσε να κερδίσει εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση για τον Vladimirov. Γιατί δεν προσέλαβε έναν? Νομίζω ήταν πολύ φοβιτσιάρης για τέτοιου είδους σκάνδαλα. Η παρηγοριά του ήταν ότι ο σκακιστικός κόσμος τον έμαθε και συν έπασχε μαζί του. Ο Tim Krabbe, εξαίρετος Ολλανδός συγγραφέας έγραψε στην κριτική του στο New In Chess: "O Kasparov κατάφερε μονομιάς να πετύχει ότι ο Karpov δεν κατάφερε όλα αυτά τα χρόνια. Να με κάνει να τον συμπαθήσω. Και εννοώ τον Karpov!" Κατά τα άλλα ο Kasparov είναι ένας εξαίρετος ομιλητής, συγγραφέας και αναλυτής. Αυτός ο βόθρος ήταν το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας με έναν δυτικό διάσημο δημοσιογράφο. Το αποτέλεσμα: παγκόσμια απόρριψη και μεγάλο πλήγμα για τη δημόσια εικόνα του. Αυτό στοίχισε πολύ περισσότερο από το όποιο χρηματικό κέρδος.

Κάποιος θα μπορούσε να δικαιολογήσει, ή έστω να κατανοήσει την απόπειρα να κατηγορηθεί κάποιος εξωτερικός παράγοντας για τρεις συνεχόμενες οδυνηρές ήττες. Είναι ανθρώπινο να αναζητεί κανείς άλλους λόγους, ακόμα και λανθασμένους, για να αποκρύψει από τον εαυτό του και τους άλλους το γεγονός ότι ο αντίπαλος έπαιξε καλύτερα. Αλλά δεν υπάρχει καμία δικαιολογία όταν κάποιος επαναλαμβάνει τις ίδιες αβάσιμες κατηγορίες ένα χρόνο μετά, ρίχνοντας λάσπη σε έναν πρώην σύντροφό του και σε όλο το σκακιστικό κόσμο! Ούτε για όλα τα λεφτά του κόσμου!

Έξι μήνες πριν την έκδοση του "Child of Change" ο Ούγγρος εκδότης Medicina είχε επικοινωνήσει μαζί μου εκδηλώνοντας το ενδιαφέρον του. Θα ενδιαφερόμουν να γράψω ένα βιβλίο για τον Kasparov και εμένα? Δεν ήθελα. Κάποιος θα μπορούσε να αρχίσει την εισαγωγή ως εξής: "Αυτός ο φανταστικός παίκτης και τέλειος άνθρωπος, η μόνη ελπίδα μας να αλλάξει ο ρους της ιστορίας προς το καλύτερο, επέλεξε εμένα, και είμαι πολύ χαρούμενος επειδή βοηθώ με τις δυνάμεις μου αυτήν την αποστολή. Ελπίζω να πιάσω και κανένα φράγκο μέσα από τη σχέση μας". Ουπς! Την τελευταία πρόταση δεν τη γράφουν, μόνο τη σκέφτονται. Μετά το "Child of Change" όμως άλλαξα γνώμη. Έγραψα πολλά για το θέμα και έγραψα αυτά που ειλικρινώς πίστευα. Κομμάτια της ιστορίας εκδόθηκαν σε διάφορα σκακιστικά περιοδικά, συμπεριλαμβανομένου του Ρώσικου 64. Αν και έγραφα βαριές κουβέντες για τον Karpov και τον Baturinski σε αυτά τα άρθρα ο Karpov - αρχισυντάκτης τότε - θεώρησε χρήσιμο γι αυτόν να το κυκλοφορήσει χωρίς να αλλάξει λέξη, καθώς ο πολυαγαπημένος μας Garry πρωταγωνιστούσε κυρίως στην κατακλείδα του άρθρου με τίτλο "Ανοήτοι!". Έτσι αποκαλούσε τους αναλυτές του επειδή αυτοί - και ο ίδιος μαζί τους - αναλύσανε λάθος μια "διακοπή" που ενώ ήταν ισόπαλη, ο Garry την έχασε. Και δεν το πήρε καλά το άρθρο. Έβγαλε φωτιές και χρησιμοποίησε όλο το υβρεολόγιο του εναντίον μου ΑΛΛΑ ποτέ δημοσίως. Δεν γνωρίζω αν ο γενναίος Garry φοβήθηκε ότι θα προχωρούσα στην κίνηση που δεν έκανε ποτέ ο Vladimirov ή απλώς έδειξε κάποια δείγματα ανθρωπιάς λόγω του παρελθόντος μας και δεν έκανε δημόσια δήλωση. Ανακεφαλαιώνοντας ισχύει και εδώ ο νόμος του Murphy: "Αν κάτι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει"

(Τέλος τρίτου μέρους)

Πηγές, μεταφραστικές σημειώσεις, στατιστικά για τουρνουά που αναφέρονται και κάποιες θεωρητικές σημειώσεις επί των βαριάντων θα αναφερθούν στο τελευταίο μέρος

(επόμενο)