On the case of Andras Adorjan Vol.4 - Kasparov on Vladimirov

(Προηγούμενα μέρη http://chessnewsgr.blogspot.com/search/label/adorjan)

(Ανοίγουμε μια παρένθεση. Γράφει ο Garry Kasparov)

Πισώπλατη μαχαιριά

Μετά την 19η παρτίδα του ματς (αναφέρεται στο ματς του '86 που διεξήχθη στο Λονδίνο και στο Λενινγκραντ βλ. 3ο μέρος), έγινε κάτι πολύ απρόβλεπτο. Ο Vladimirov, στενός μου συνεργάτης για 5 χρόνια, έφυγε από το τιμ. Ήταν δική του απόφαση. Αυτή η ξαφνική εξέλιξη έριξε φως σε μια σειρά από μυστηριώδη περιστατικά και συμπτώσεις που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια του ματς. Ας επιχειρήσω μια περίληψή τους. Θα θυμάστε ότι στο πρώτο μέρος του ματς, στο Λονδίνο, όταν ο Karpov συνάντησε για πρώτη φορά το νέο μου άνοιγμα, την Grunfeld, όχι μόνο δεν αιφνιδιάστηκε άλλα κατάφερε να αποφύγει όλες τις παγίδες που του είχαμε ετοιμάσει και να "χτυπήσει" στις λιγότερο καλά αναλυμένες από μας βαριάντες προβλέποντας όλες τις συνέχειες που είχαμε επιλέξει.

Στην 5η παρτίδα διάλεξα ένα ριψοκίνδυνο πλάνο σε μια σπάνια συνέχεια και ο Karpov γρήγορα βρήκε την κατάρριψή του πάνω στη σκακιέρα. Αυτό μου είχε κινήσει τις υποψίες: ήταν αδύνατο να ήταν τόσο καλά προετοιμασμένος για τη Grunfeld πριν από το ματς. Και αν τα προβλήματα της θέσης ήταν καινούρια γι αυτόν, σίγουρα θα δαπανούσε περισσότερο χρόνο πάνω στη σκακιέρα. Κατάφερε και προετοιμάστηκε τόσο αποτελεσματικά από την 1η μέχρι την 5η παρτίδα, μέσα σε λίγες μέρες, τόσο καλά? Και μάλιστα όχι στην main line αλλά σε μια σπάνια υποβαριάντα? Πώς μπορεί να γίνει πιστευτό αυτό, ενώ ταυτόχρονα έπρεπε το τιμ του να κλείσει τις τρύπες στη Νιμζο-Ινδική όπου σαν μαύρος στη δεύτερη παρτίδα δεν κατάφερε να ισοφαρίσει?

Nikitin: "Από την 5η παρτίδα και μετά ο Karpov πετύχαινε με φοβερή ακρίβεια όλα τα αδύνατα σημεία της προετοιμασίας μας, και ο Garry παραξενεμένος και μπερδεμένος άρχισε να ανησυχεί και να νευριάζει. Στο προηγούμενο ματς, στο δεύτερο της σειράς, είχαμε καθαρό πλεονέκτημα στο άνοιγμα και ξαφνικά αυτό εξαφανίστηκε, αν και αυτή τη φορά είχαμε περισσότερες καινοτομίες και νέες ιδέες στη φαρέτρα μας. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε πολύ δυσάρεστη έκπληξη για τον Garry μέχρι που τελικά κατέληξε στο δυσάρεστο συμπέρασμα."

Στην 4η παρτίδα δε, έγινε το εξής περίεργο. Ο Karpov αχρήστευσε μια ολόκληρη βαριάντα της Νιμζο-Ινδικής που αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά μας! Και μάλιστα όχι μόνο φάνηκε πως είχε τις ίδιες αναλύσεις με μας, αλλά και τα ίδια σφάλματα στις αναλύσεις του. Όπως φαίνεται από την ανάλυση που παραθέτουμε, η απροσεξία μας την ώρα που ψάχναμε πλεονέκτημα για τα λευκά μας εμπόδισε από το να εντοπίσουμε την ισχύ της κίνησης 12...Qc7! Όμως ο Karpov, που υποτίθεται πως ερευνούσε τις αμυντικές δυνατότητες των μαύρων θα έπρεπε να το είχε βρει αν είχε αναλύσει προσεκτικά με το επιτελείο του τη θέση! Αλλά δεν το έκανε... Σχεδόν μετά από κάθε παιχνίδι με βασάνιζαν αντίστοιχες σκέψεις. Είτε οι αναλύσεις θα συνέπεφταν ακόμα και σε άγνωστες υποβαριάντες, είτε θα φαινόταν ως σαν να προβλέπει τις συνέχειες που θα εμφανιζόταν στις παρτίδες.

Στο άνοιγμα της 6ης παρτίδας, οι αναλύσεις μας είχαν αποτύχει να εντοπίσουν την πολύ επικίνδυνη συνέχεια 11.Qh3! O Karpov επίσης την αγνοούσε, παρ όλα αυτά φαινόταν πλήρως προετοιμασμένος στο να αντιμετωπίσει την κίνηση 11.Qe3+ που είχα σχεδιάσει. Στην 7η παρτίδα, ο Karpov αποδείχτηκε πανέτοιμος να αντιμετωπίσει μια ιδέα που είχαμε ανακαλύψει λίγες ώρες πριν. Στην επόμενη επέλεξε μια άμυνα που είχα εγώ ο ίδιος προετοιμάσει για τα "μαύρα μου" η οποία υποτίθεται πως οδηγούσε σε διαρκές σαχ και εγώ κατέρριψα την τελευταία στιγμή πριν την παρτίδα - και μόνο ο Timoshenko ήξερε την κατάρριψη - και όταν την είδε κι αυτός προσπάθησε να "στρίψει" αλλά ήταν αργά - ο μαύρος ήταν ήδη σε πολύ μειονεκτική θέση. Στην 11η παρτίδα, με "χτύπησε" με το αιφνιδιαστικό 15.Rxc6 που είχα αποτύχει να εντοπίσω στη δικιά μου προετοιμασία. Στις 10η και 12η επέλεξε σπάνιες άμυνες τις οποίες ανέλυε το επιτελείο μου για τα μαύρα. Όταν μετά την 12η παρτίδα είπα πως κάποιος διαρρέει πληροφορίες, ο Vladimirov έσπευσε να κατηγορησει τον Timoshenko, ο οποίος δούλευε μαζί μου "ξεχωριστά" από το υπόλοιπο τιμ, σε "δυάδα". Στο Λενινγκραντ όμως παρ όλο που ο Timoshenko απουσίαζε ο Karpov έκανε τα ίδια στην 14η παρτίδα.

Nikitin: "Λίγες μέρες πριν την 16η παρτίδα, o Garry βρήκε ένα θαυμάσιο συνδυασμό σε μια βαριάντα της Ισπανικής που προτιμούσε ο Karpov. Ζήτησε από τους Vladimirov και Dorfman να την επαληθεύσουν και αυτοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Λευκός είχε φοβερό αντάλλαγμα για το κομμάτι". Και πάλι ο Karpov φάνηκε προετοιμασμένος αν και τελικά έχασε την παρτίδα. Το προβάδισμά μου είχε φτάσει αισίως τους 3 πόντους. Μέσα στη γενική ευφορία κανείς δεν έδωσε προσοχή στις ανησυχίες μου: "Πάλι την πέτυχε τη βαριάντα ο Karpov!". Σε κείνη τη φάση ο Vladimirov ψέλλισε για πρώτη φορά ότι θα αποχωρούσε από το τιμ αμέσως μετά το ματς.

Μετά από αυτό έχασα 3 παρτίδες στη σειρά. Στις 17η και 19η αντιμετώπισα φοβερά προβλήματα με τη Grunfeld. Και στην 18η έγιναν φοβερά πράγματα! Αρχικά ο Karpov με αιφνιδίασε με μια καινοτομία που ανέλυε όλη τη νύχτα προβλέποντας ότι θα έρθει η συγκεκριμένη θέση. Μετά από εκατέρωθεν λάθη η παρτίδα διακόπηκε σε δύσκολη θέση για μένα. Και τότε ο Karpov διάλεξε τη χειρότερη από τις τρεις συνέχειες που είχε στη διάθεσή του "σημαδεύοντας" ένα λάθος της δικής μας ανάλυσης, ενώ υπήρχε συνέχεια ισοφάρισης για μας ξερά σε δύο κινήσεις. Φταίω κι εγώ που δεν κοίταξα προσεκτικά τη θέση και μου διέφυγε ένα ενδιάμεσο σαχ. Το σημαντικό είναι ότι ο Karpov εν γνώσει του επέλεξε κατώτερη βαριάντα που αντικειμενικά ήταν ισόπαλη και το ήξερε.

Η ατμόσφαιρα στην ομάδα μας ήταν ηλεκτρισμένη. Οι αμφιβολίες μου ενδυναμωμένες κατά τη διάρκεια του ματς αλλά εκφραζόμενες ήπια λόγω του σκορ του ματς, ήρθαν στο προσκήνιο. Μετά την 18η παρτίδα αποφασίσαμε να πάρουμε τα μέτρα μας: κανείς δε θα έφευγε ασυνόδευτος και τα μέλη θα έπρεπε να δουλεύουν χώρια. Ο Vladimirov αμέσως αρνήθηκε να υπακούσει (Nikitin: "Τη δεδομένη στιγμή μια επιεικώς ανόητη πράξη αυτοενοχοποίησης"). Προσπάθησα να τον πείσω ότι δεν ήταν πολύ δύσκολο - ούτως ή άλλως το ματς τελείωνε. Και συγκριτικά με μας, τα μέλη του τιμ του Karpov ούτε καν επισκέπτονταν τον αγωνιστικό χώρο πόσο μάλλον να πηγαίνουν βόλτες. Έπρεπε απλώς να συγκρατηθεί λίγο... Αλλά πριν την 19η παρτίδα ο Vladimirov έφυγε και πάλι, ήσυχα, χωρίς να ενημερώσει κανέναν. Αυτό από μόνο του ήταν λόγος να τον ξεφορτωθούμε.

Nikitin: "Στην 19η παρτιδα, ο πρώην πρωταθλητής επέδειξε αξιοσημείωτη ακρίβεια σε μια περίπλοκη βαριάντα της Grunfeld που είχαμε ετοιμάσει καιρό πριν, αλλά κρατούσαμε για κάποια κρίσιμη στιγμή". "Ο Karpov ήδη ήξερε πως να κερδίζει την Grunfeld" έγραφε ο Akimov - που αγνοούσε τις σκακιστικές "λεπτομέρειες" - αργότερα. Και όντως τόσο ριψοκίνδυνο και επιθετικό παιχνίδι στο άνοιγμα επιχειρεί μόνο κάποιος που είναι πολύ καλά προετοιμασμένος"

Μετά τη 19η παρτίδα, επιτέλους, ο Nikitiv και ο Litvinov, μου αποκάλυψαν ότι τους τελευταίους 6 μήνες ο Vladiimirov κρατούσε εκτενείς σημειώσεις από τις κοινές μας αναζητήσεις. Είχαν την εντύπωση ότι το έκανε εν γνώσει μου... Αμέσως θυμηθήκαμε τις ξαφνικές του εξαφανίσεις και την πλήρη ελευθερία του στο Λονδίνο: πριν από κάθε αγώνα πεταγόταν "μια γύρα". Θυμηθήκαμε ότι μία ώρα πριν τη "διακοπή" της 18η παρτίδας είχε επίσης βγει βόλτα και ότι ο Karpov είχε αργήσει να έρθει για να παίξει τη "διακοπή". Nikitin: "Η επόμενη συνάντησή μας ήταν θυελλώδης. Πάλι όλοι μας δηλώσαμε έτοιμοι να συμφωνήσουμε σε ένα καθεστώς που θα απέκλειε κάθε υποψία, και μόνο ένας αρνήθηκε".

Για να είμαστε πλήρως σίγουροι αφαιρέσαμε όλες τις τηλεφωνικές συσκευές των αναλυτών. Ο Vladimirov επίσης παρέδωσε το τηλέφωνό του. Αλλά στις 6 το πρωί της 25ης Σεπτεμβρίου η μητέρα μου ενστικτωδώς πήρε το νούμερό του και κάποιος σήκωσε το ακουστικό χωρίς να απαντήσει. Και φυσικά, την ίδια μέρα εντοπίστηκε και δεύτερη συσκευή κρυμμένη στο δωμάτιο του Vladimirov. Τότε αποφασίσαμε να αποσυνδέσουμε όλες τις συσκευές του σπιτιού εκτός της κεντρικής. Όταν ο Vladimirov ανακάλυψε ότι το μυστικό του τηλέφωνο είχε αποσυνδεθεί εξοργίστηκε. Μας κατηγόρησε για κατασκοπευτική μανία και ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ομάδα. Τότε ο αρχηγός της αποστολής μας απαίτησε να επιστρέψει τις σημειώσεις του, των οποίων την ύπαρξη αρνήθηκε. Όταν όμως ο Litvinov τον "βοήθησε" λίγο να θυμηθεί αναγκάστηκε να μας τις δώσει. Και εκεί είδαμε το τί συνέβαινε πίσω από την πλάτη μου. Για κάποιο λόγο τα ενδιαφέροντα του Vladimirov δεν συνέπεφταν με τα ανοίγματα που συνήθως χρησιμοποιούσε, αλλά οι σημειώσεις του περιείχαν μόνο τα κύρια όπλα μου εναντίον του Karpov. Αποκαρδιωμένοι δεν επιχειρήσαμε να τον μεταπείσουμε. Τη νύχτα της 26ης Σεπτέμβρη (την ημέρα της 20ης παρτίδας) περίμενε ένα τηλεφώνημα στην κεντρική συσκευή μετά το οποίο αποχώρησε. Το πρωί ο σωφέρ μας τον μετέφερε στο αεροδρόμιο. Πριν από αυτό του ζητήθηκε γραπτή "απολογία" και έγραψε τα παρακάτω:

"Από τον Φεβρουάριο του 1986 κρατούσα γραπτές σημειώσεις από τις αναλύσεις του τιμ του Kasparov στις συγκεντρώσεις που συμμετείχα. Πέραν των αντιγράφων που μου έδινε ο Shakarov, κράτησα αντίγραφα των συνολικών αναλύσεων για μελλοντική προσωπική χρήση σε τουρνουά. Δεν ενημέρωσα κανέναν από την ομάδα για την ύπαρξη αυτών των σημειώσεων. Οι σημειώσεις αφορούσαν τις παρακάτω βαριάντες:

- Grunfeld (main line και 5. Bf4)

- Nimzo-Indian (4. Nf3 c5 5. g3)

- Petroff (Rozentalis και main line)

Αυτές οι σημειώσεις ήταν για προσωπική αποκλειστική χρήση από μένα και ποτέ δεν μεταφέρθηκαν στο τιμ του Karpov. Νοιώθοντας σωματικά και πνευματικά εξουθενωμένος, αποφάσισα να αποχωρήσω εθελοντικά από την ομάδα του Kasparov. Υπόσχομαι ότι δε θα συνεργαστώ για τα επόμενα δύο χρόνια τουλάχιστον με οποιονδήποτε πιθανό αντίπαλο του Kasparov.

Ye. Vladimirov, 26.09.1986"

Η συμπεριφορά και η αποχώρηση του Vladimirov με διέλυσαν. Δεν μπορούσα να τον κατηγορήσω: δεν είχα ξεκάθαρες αποδείξεις ότι παρέδιδε της σημειώσεις στον Karpov. Αλλά από τα γεγονότα προκύπτει ότι κάποιος έδινε συστηματικά πληροφορίες στον αντίπαλο σε σχέση με την προετοιμασία μας. Πώς συνέβη αυτό στη ομάδα μου?! Για χρόνια ζούσαμε σαν οικογένεια συζητώντας τα πάντα και εμπιστευόμενοι τυφλά ο ένας τον άλλον. Επίσης δεν κρατούσαμε σκακιστικά μυστικά, μοιραζόμασταν τις ανακαλύψεις μας για να συζητηθούνε και να εκμεταλλευτούμε όλες τις διαθέσιμες απόψεις και οπτικές γωνίες με σκοπό την καλύτερη προετοιμασία. Είχαμε ένα κοινό σκοπό... Συνήθως έχω τον αντίπαλο απέναντι μου αλλά τώρα είχα πληγεί πισώπλατα.

Ο Vladimirov ήταν αξιωματικός του Σοβιετικού Στρατού και μέλος της ίδιας αθλητικής ένωσης στην οποία ανήκε ο Karpov - τον Αθλητικό Σύλλογο του Κεντρικού Στρατού. Και ίσως να ασκήθηκε πίεση (όπως και στον Dorfman όπως ανακάλυψα αργότερα - το καλοκαίρι του '87). Παρ όλα αυτά για μια τέτοια πρακτική χρειαζόντουσαν και προσωπικά κίνητρα. Ίσως ζήλεια λόγω ανεκπλήρωτων σκακιστικών φιλοδοξιών.

Nikitin: "Δεν είναι ξεκάθαρο σε μένα το τί ρόλο έπαιξε το μέλος της ομάδας που αποχώρησε. Ίσως η ψυχολογική κατάστασή του να χρησιμοποιήθηκε ως καμουφλάζ από κάποιον δεύτερο πληροφοριοδότη που κράτησε χαμηλούς τόνους μέσα σε αυτήν την αναστάτωση. Έτσι εμείς που οργανώναμε την έρευνα δεν ξέραμε πως να προχωρήσουμε. Δεν είχαμε όμως χρόνο για έρευνες και κανείς δεν ήθελε να κάνει τον Sherlock Holmes κάτω από αυτές τις συνθήκες"

Το μεσημέρι, λίγες ώρες μετά την αποχώρηση του Vladimirov, πληροφορηθήκαμε την αναβολή της 20ης παρτίδας. Ο Karpov εκπλήσσοντας τους πάντες, πήρε το τελευταίο του time-out. Έκανε μεγάλη αίσθηση! Πολύ περίμεναν ότι τώρα που "πήρε την πρωτοβουλία" θα δοκίμαζε να προκαλέσει τέταρτο συνεχόμενο πλήγμα από το οποίο ίσως να μη μπορούσα να συνέλθω. Αλλά ο Karpov αποφάσισε να μην παίξει. Η γενική άποψη ήταν ότι αυτό αποτέλεσε ένα μοιραίο λάθος! Για πρώτη φορά είχε πραγματικές πιθανότητες να κερδίσει το ματς και ξαφνικά φυγομαχούσε. Θα έπρεπε να υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος για μια τέτοια επιλογή. Αργότερα ο Karpov υποστήριξε ότι είχε πρόβλημα στο άνοιγμα. Στην πραγματικότητα κάτι είχε πάθει η "ενόρασή" του και για πρώτη φορά στο ματς δεν μπορούσε να "προβλέψει" τη θέση που θα προέκυπτε στην παρτίδα. Επίσης ανεξήγητα, εξαφανίστηκε και η μαχητικότητα του και δεν επανήλθε ποτέ στο πιο κρίσιμο στάδιο του ματς.

Μπαίναμε στην τελική ευθεία. Οι δύο παίκτες είχαν κάνει χρήση όλων των time-outs τους και έτσι η ημερομηνία κάθε παρτίδας ήταν γνωστή σε όλους. Κάνοντας αυτό το διάλειμμα ο Karpov έχασε όλο το ψυχολογικό πλεονέκτημα και μου έδωσε χρόνο να γιατρέψω τις πληγές μου. Ήμουν εξουθενωμένος: Η πίεση των δύο τελευταίων ετών είχε κάνει τη δουλειά της. Αλλά τώρα είχα 3 ημέρες ξεκούρασης και κατάφερα να έρθω στα συγκαλά μου και να σχεδιάσω με επιτυχία το τελικό στάδιο του ματς.

(Τέλος τέταρτου μέρους)

Πηγές, μεταφραστικές σημειώσεις, στατιστικά για τουρνουά που αναφέρονται και κάποιες θεωρητικές σημειώσεις επί των βαριάντων θα αναφερθούν στο τελευταίο μέρος

(επόμενο)