Και έτσι - μετά το τουρνουά διεκδικητών του 1952 - φτάσαμε στο πρώτο ματς για τον παγκόσμιο τίτλο γυναικών της νέας εποχής. Η Elizaveta Bykova, η διεκδικήτρια του τίτλου, αντιμετώπισε την Luydmyla Rudenko, την παγκόσμια πρωταθλήτρια, στη Μόσχα και πάλι. Ένα ματς 14 παρτίδων το οποίο είναι τόσο ξεχασμένο, ώστε να διασώζονται από αυτό μόλις 2 παρτίδες! Τουλάχιστον μόνο 2 βρήκα εγώ και φαντάζομαι πως οι υπόλοιπες εάν υπάρχουν κάπου, θα υπάρχουν σε σοβιετικά σκακιστικά έντυπα της εποχής. Το σίγουρο είναι πως κανείς δεν έκανε τον κόπο να τις συμπεριλάβει στην Mega Database.
Moscow, --, 1953.
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
Total
Rudenko L
1
1
0
0
=
0
0
=
1
1
0
0
1
0
6.0
Bikova E
0
0
1
1
=
1
1
=
0
0
1
1
0
1
8.0
Από τις 2 μόνο ισοπαλίες και τη διακύμανση του σκορ μπορεί κανείς να συμπεράνει το πόσο χαμηλό ήταν το επίπεδο για ματς που έβγαζε παγκόσμια πρωταθλήτρια. Δεν είναι ξεκάθαρο το αν η παρακάτω θέση προέκυψε στην 12η ή στην 14η παρτίδα του ματς, πάντως η Rudenko ένα πόντο πίσω στο σκορ πίεζε με τα μαύρα καθ όλη τη διάρκειά της και πέρασε από την εξής θέση:
Παίζουν τα μαύρα και το απλό 28...Rcd8 ακολουθούμενο από Rd3 εύκολα ή δύσκολα κερδίζει.Ο λευκός δεν μπορεί ποτέ να αλλάξει αυτόν τον πύργο. Στην παρτίδα παίχτηκε 28...Bc3. Αργότερα η Rudenko απορρίπτει επανάληψη κινήσεων σε σαφώς χειρότερη θέση. Η παρτίδα αλλάζει χέρια αρκετές φορές. Θα μπορούσε να έχει παιχτεί σε κάποιο σημερινό όπεν της Αθήνας και ούτε καν στις κορυφαίες σκακιέρες.
Μετά από διάφορες περιπέτειες καταλήγει στη θέση που έμελλε να κρίνει το ματς.
Θέση μετά από 59.Rxg6
Οποιαδήποτε - σχεδόν - κίνηση διατηρεί την ισότητα για τα μαύρα. 59...Rxb7 η πιο απλή, 59...e3 μια άλλη, σαχ στο b1, 59...Rb2 κλπ.
H Rudenko παίζει 59...Rb5?? και μετά από 60.Rd6+ εγκαταλείπει λόγω 60...Ke8 61.Nc7+ και ο ίππος τρώγοντας το b5 στηρίζει τον πύργο.
Αυτή η εικόνα "πιρούνι, τρώω και στηρίζω" μου θύμισε ένα αντίστοιχο - τηρουμένων των αναλογιών - λάθος σε ματς παγκοσμίου τίτλου, στο τέλος της 2ης παρτίδας Kramnik-Kasparov του ματς του Λονδίνου το 2000 (Re6+, Rxe5 στηρίζω το d5).
Με αυτή την παρτίδα, είτε είναι η 12η είτε η τελευταία του ματς, η Bykova πήρε προβάδισμα δύο πόντων και έγινε η 3η παγκόσμια πρωταθλήτρια γυναικών.
Στα χνάρια των αναρτήσεων για τους μουσικούς, τους αθλητές και τους συγγραφείς που διατηρούν ιδιαίτερη σχέση με το σκάκι, θα αναφερθούμε σε ανθρώπους που κατείχαν πολιτικά αξιώματα και είτε επηρέασαν άμεσα τον κόσμο του σκακιού στις χώρες τους, είτε ως χομπίστες ασχολήθηκαν με το άθλημά μας. Δε θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε με κάποιον άλλον, παρά με τον φοβερό και τρομερό Nikolay Krylenko, τον άνθρωπο που θεμελίωσε τις Σοβιετικές Σκακιστικές υποδομές, οι οποίες οδήγησαν στην πλήρη κυριαρχία των Σοβιετικών στο παγκόσμιο σκάκι.
Ο Nikolay Krylenko γεννήθηκε στις 2 Μαΐου του 1885 στο Bekhteyevo της επαρχίας του Smolensk, περίπου 260 χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας. Έγινε μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος το 1904, την περίοδο που φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης και συμμετείχε στα γεγονότα του 1905, γεγονός που τον ανάγκασε να αυτοεξοριστεί από τη Ρωσία για δύο περίπου χρόνια ενώ σχεδόν αμέσως μετά την επιστροφή του το 1907, συνελήφθη για να εξοριστεί ξανά στην Πολωνία. Επέστρεψε στην Αγία Πετρούπολη για να τελειώσει τις σπουδές του το 1909 και επιστρατεύτηκε στις τσαρικές ένοπλες δυνάμεις το 1912. Αποστρατεύτηκε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού και μετά από λίγο συνελήφθη εκ νέου και εξορίστηκε στο Χάρκοβο όπου τελείωσε τη Νομική Σχολή. Φοβούμενος νέες διώξεις διέφυγε στην Αυστρία και με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, βρήκε καταφύγιο στα ουδέτερα εδάφη της Ελβετίας. Επέστρεψε ως εκπρόσωπος του ίδιου του Λένιν με αποστολή να ξαναζωντανέψει το κίνημα και να εισάγει παράνομο επαναστατικό υλικό στη Ρωσία. Νέα σύλληψή του το Νοέμβριο του 1915 τον οδηγεί στο νοτιοδυτικό Μέτωπο ακριβώς την περίοδο που άρχιζε η αντεπίθεση των Ρωσικών Στρατευμάτων κατά των Κεντρικών Δυνάμεων υπό την καθοδήγηση του στρατηγού Brusilov, γνωστή και ως "Επέλαση του Ιούνη" μία από τις πιο αιματηρές μάχες του Μεγάλου Πολέμου.
Ο Krylenko συμμετείχε σε όλα τα γεγονότα του 1917, αφού αμέσως μετά τον Φλεβάρη, εκλέχτηκε πρόεδρος στρατιωτικού Σοβιέτ, θέση που εγκατέλειψε τον Ιούνη, υπερασπιζόμενος την Μπολσεβίκικη γραμμή της πλήρους σύγκρουσης με την κυβέρνηση Lvov. Ως μέλος της στρατιωτικής πτέρυγας των μπολσεβίκων συνελήφθη μετά τα "Ιουλιανά" αλλά αφέθηκε ελεύθερος για να ηγηθεί της άμυνας του Petrograd ενάντια στους πραξικοπηματίες του Kornilov. Έπαιξε ηγετικό ρόλο στην κατάληψη της πόλης από τις δυνάμεις των μπολσεβίκων κατά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Μετά την άρνηση του στρατηγού Nikolai Dukhonin να πειθαρχήσει στην εντολή του Λένιν περί συμφώνου ειρήνης με τους Γερμανούς στις αρχές Νοέμβρη, ο Krylenko έγινε ο τελευταίος αρχηγός του Ρωσικού Στρατού και τον Γενάρη του 1918, ο πρώτος του νεοσύστατου Κόκκινου Στρατού. Μετά τις ήττες του Φεβρουαρίου από τα γερμανικά στρατεύματα απομακρύνθηκε από την ηγεσία του Κόκκινου Στρατού.
Το 1922, ο Krylenko τοποθετήθηκε στη θέση του βοηθού εισαγγελέα και έπαιξε σημαντικό ρόλο στις δίκες της ηγεσίας της Ρωσικής Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ανέβηκε ταχύτατα τα αξιώματα στον τομέα της Δικαιοσύνης της Σοβιετικής Ένωσης και ασκούσε το ρόλο του εισαγγελέα μέχρι και το 1932, όταν έγινε ηγέτης της Σοβιετικής σκακιστικής ομοσπονδίας, αλλά και των αντίστοιχων ομοσπονδιών για τη ντάμα και - περιέργως - την ορειβασία. Ο Krylenko ήταν ο άνθρωπος από τον οποίον περνούσαν όλες οι αποφάσεις, ο άνθρωπος του οποίου η φιλία αποτελούσε εχέγγυο ασφάλειας και η δυσμένεια ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή, είτε προς τα γκούλαγκ είτε προς το θάνατο. Πάντα υποστηρικτής της πιο σκληρής γραμμής, μετά τη δολοφονία του Sergei Kirov, που σημάδεψε την αρχή της εποχής του Τρόμου και του περιβόητου Άρθρου 58, ο Krylenko χειρίστηκε προσωπικά πολλές υποθέσεις και έστειλε στο θάνατο δεκάδες ανθρώπους. Η πιο γνωστή περίπτωση από το χώρο του σκακιού που χειρίστηκε προσωπικά ο Krylenko αφορούσε τον συνθέτη σπουδών Lazar Zalkind. Σύντροφοι στο Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα, οι δύο άντρες γνωρίζονταν από παλιά. Στη διάσπασή του σε Μπολσεβίκους και Μενσεβίκους, ο Zalkind πήγε με τους δεύτερους, όμως μετά τον Οκτώβρη είχε πάψει να ασχολείται με την πολιτική και είχε αφιερώσει τη ζωή του στις σπουδές. Συνέθεσε περίπου 600 από αυτές, ενώ λόγω των σπουδών του στα Οικονομικά τοποθετήθηκε στη στατιστική υπηρεσία κυβερνητικού γραφείου για το εμπόριο το 1925. Συνελήφθη τον Αύγουστο του 1930 και κατά τη μεγάλη Δίκη των Μενσεβίκων του 1931 καταδικάστηκε σε 8 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας. Το 1938 νέες κατηγορίες προστέθηκαν και τελικά απελευθερώθηκε το 1943, λίγο αφότου ο γιος του είχε σκοτωθεί στο μέτωπο της Λευκορωσίας. Πέθανε από καρδιά στις 25 Ιουνίου του 1945. Ο ίδιος ο Krylenko έπεσε θύμα των σταλινικών εκκαθαρίσεων. Συνελήφθη από την NKVD τον Ιανουάριο του 1938 και εκτελέστηκε στις 29 Ιουλίου του 1938. Η δίκη του κράτησε 20 λεπτά αφού είχε ήδη "ομολογήσει" πως διαχρονικά συνωμοτούσε εναντίον της Επανάστασης. Έτσι επιβεβαιώθηκε μία από τις πιο διάσημες ρήσεις του: "Δεν πρέπει να εκτελούμε μόνο τους ενόχους. Η εκτέλεση ενός αθώου εντυπωσιάζει τις μάζες περισσότερο"
Η επιρροή του Nikolai Krylenko στο Σοβιετικό σκάκι ήταν τεράστια. Κατά τη διάρκεια της "βασιλείας" του, το σκάκι στη χώρα γιγαντώθηκε. Το διεθνές τουρνουά του 1925 παρακολούθησαν συνολικά περίπου 50.000 θεατές. Ο σκακιστικός πυρετός στη Σοβιετική ένωση ανέβασε τον αριθμό των εγγεγραμμένων σκακιστών σε 150.000 το 1929. Μέχρι το 1934 είχαν ξεπεράσει τις 500.000 ενώ στο πρωτάθλημα των συνδικάτων που διεξήχθη το 1935, μεταξύ 106 επαγγελματικών ομάδων, αγωνίστηκαν συνολικά 700.000 άνθρωποι, αριθμός που ξεπερνούσε τον αριθμό των σκακιστών όλου του υπόλοιπου κόσμου. Το 1936, περίπου 10.000 σκακίστριες συμμετείχαν στα προκριματικά του πρωταθλήματος γυναικών της ΕΣΣΔ. Από αυτόν ξεκίνησε η ιδέα της επιστράτευσης του σκακιού ως ιδεολογικό όπλο και ο ορισμός του ως πεδίο αντιπαράθεσης με τον καπιταλιστικό κόσμο. Έλεγε χαρακτηριστικά: "Πρέπει να τελειώνουμε με την ουδετερότητα του σκακιού και να καταδικάσουμε τη λογική `το σκάκι για το σκάκι`". Από τους πρώτους συντάκτες στο περιοδικό 64, χρησιμοποίησε την επιρροή του για την εύρεση πόρων που θα χρηματοδοτούσαν τα μεγάλα τουρνουά, όπως αυτό της Μόσχας το 1925 που στοίχισε 30.000 ρούβλια και που έφερε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα στη Σοβιετική Ένωση. Ενώ το 1935, 4.000 άνθρωποι μαζεύτηκαν ως θεατές του πρώτου γύρου του διεθνούς τουρνουά της Μόσχας και χιλιάδες άλλοι πέρασαν από τον χώρο των αγώνων για να δουν τελικά να επικρατεί ο επίλεκτος του Krylenko και του καθεστώτος, Mikhail Botvinnik. Μπορούμε με ασφάλεια να ισχυριστούμε ότι ποτέ, σε καμία άλλη περιοχή του κόσμου, κανένα άθλημα δεν αναπτύχθηκε τόσο, δεν στηρίχθηκε από καμία εξουσία σε τέτοιο βαθμό, όσο το Σοβιετικό σκάκι στα χρόνια του Nikolai Krylenko.
Ο Claude Shannon ήταν ένας Αμερικανός μαθηματικός, ηλεκτρονικός και κρυπτογράφος που γεννήθηκε το 1916 στο Μίσιγκαν και πέθανε το 2001 στη Μασαχουσέτη. Το διδακτορικό του πάνω στη δυαδική άλγεβρα το 1937 αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία λειτουργεί κάθε ψηφιακό κύκλωμα. Απέδειξε ουσιαστικά πως οποιαδήποτε ηλεκτρονική υλοποίηση της δυαδικής άλγεβρας μπορεί να κατασκευάσει και να επιλύσει κάθε λογική και αριθμητική πράξη. Το γνωστό κλισέ "όλα στον υπολογιστή είναι 0 και 1" στηρίζεται πάνω στη δουλειά του. Στα καθ' ημάς η μελέτη του "Προγραμματίζοντας έναν υπολογιστή να παίζει σκάκι" που δημοσιεύτηκε το 1950, καθόρισε τη βασική δομή μιας σκακιστικής μηχανής, ενώ όρισε δύο διακριτές οικογένειες σκακιστικών μηχανών, τη μηχανή τύπου Α και τη μηχανή τύπου Β. Το 99% των σκακιστικών μηχανών που έχουν υλοποιηθεί από τότε μέχρι σήμερα συμφωνεί με αυτή τη δομή και ταιριάζει σε αυτήν την ταξινόμηση, είτε μιλάμε για hardware μηχανές όπως τα θρυλικά Memphisto αλλά και ο Deep Blue, είτε μιλάμε για το λογισμικό που χρησιμοποιούμε κατά κόρον σήμερα, τα Stockfish, Houdini, Fritz, Komodo, Rybka κλπ.
Οι μηχανές τύπου Α παίρνουν με τη σειρά όλες τις κινήσεις σε μία θέση και τις αναλύουν μία-μία διαδοχικά σε κάποιο βάθος δημιουργώντας ένα εικονικό δέντρο με όλες τις βαριάντες που είναι πιθανόν να προκύψουν μέχρι αυτό το ορισμένο βάθος κινήσεων - το περιβόητο Depth που βλέπουμε στις οθόνες μας. Κάθε σημείο διακλάδωσης αυτού του δένδρου που προκύπτει είναι στην πραγματικότητα μία σκακιστική θέση P. Για κάθε τέτοιο P η μηχανή καλεί μια συνάρτηση εκτίμησης Ε(P) που επιστρέφει ένα σκορ. Η μηχανή συνεχώς συγκρίνει αυτά τα σκορ που λαμβάνει για κάθε θέση μεταξύ τους και τελικά σχεδιάζει μία διαδρομή μέσα σε αυτό το δέντρο που μας δείχνει την αλληλουχία των κινήσεων που συνιστούν το καλύτερο παιχνίδι και των δύο πλευρών της παρτίδας. Βήμα προς βήμα, κίνηση προς κίνηση, όταν είναι να παίξει ο λευκός στη διάρκεια αυτής της διαδρομής η μηχανή επιλέγει την κίνηση εκείνη που οδηγεί σε μεγαλύτερο σκορ και όταν παίζει ο μαύρος αυτή που οδηγεί σε μικρότερο. Για οποιοδήποτε Depth του ορίσουμε - ή οποιοδήποτε Depth έχουμε την υπομονή να περιμένουμε να φτάσει - μας επιστρέφει την αλληλουχία των καλύτερων κινήσεων - την Principal Variation - και το τελικό σκορ του "φύλλου" του δένδρου στο οποίο αυτή η αλληλουχία οδηγεί. Αυτός ο αριθμός - το σκορ - είναι που βλέπουμε τελικά στις οθόνες μας ως εκτίμηση της αρχικής θέσης στο συγκεκριμένο Depth. Το σκορ δηλαδή δεν αφορά τη θέση που βλέπουμε μπροστά μας αλλά τη θέση στην οποία καταλήγει η βαριάντα που μας δίνει ως τη σωστότερη.
Οι μηχανές τύπου Β κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα με μια σημαντική διαφορά. Αντί να αναλύουν μία προς μία διαδοχικά όλες τις κινήσεις από την αρχική θέση και όλες τις κινήσεις σε κάθε διακλάδωση του δέντρου, επιλέγουν μόνο ένα υποσύνολο αυτών - και μάλιστα μικρό υποσύνολο - και έτσι το δένδρο τελικά που εξετάζουν είναι πολύ μικρότερο σε πλάτος και περιέχει πολύ λιγότερους κόμβους, πολύ λιγότερες δηλαδή σε αριθμό θέσεις P για τις οποίες καλείται η συνάρτηση εκτίμησης Ε(P). Οι τεχνικές με τις οποίες επιλέγεται κάθε φορά αυτό το υποσύνολο κινήσεων προς διερεύνηση ποικίλουν αλλά η αρχική ιδέα ήταν να προσομοιάζουν τον τρόπο με τον οποίον προσεγγίζει το πρόβλημα ο ανθρώπινος εγκέφαλος, και πιο συγκεκριμένα ο ανθρώπινος εγκέφαλος ενός σκακιστή, όπως για παράδειγμα τεχνικές που στηρίζονται σε αναγνώριση προτύπων (pattern recognition). Ο διασημότερος υποστηρικτής των μηχανών τύπου Β ήταν o Mikhail Botvinnik - γιατί απλώς πίστευε πως θα αποτελούσε μεγάλη παραχώρηση το να μη χρησιμοποιηθεί η σκακιστική ευφυΐα ενός ισχυρού μαιτρ στην επιλογή των πιθανών κινήσεων και να χάνει άδικα χρόνο ο υπολογιστής "μετρώντας" κάθε χαζή κίνηση. Και ο ίδιος ο Shannon θεωρούσε ουτοπικό το να φτιαχτεί μια μηχανή τύπου Α, αυτός για τεχνολογικούς λόγους διότι πίστευε πως η ισχύς των επεξεργαστών υπολογιστών δε θα είναι ποτέ αρκετή για να επιτρέψει τη δημιουργία ενός ισχυρού σκακιστικού προγράμματος που θα αναλύει όλες τις πιθανές κινήσεις κάθε θέσης. Περιττό να πούμε το ότι και οι δύο έκαναν λάθος και πως σήμερα όλες οι μηχανές και τα προγράμματα που χρησιμοποιούμε ανήκουν στην οικογένεια των μηχανών τύπου Α.
Το μεγάλο - και ανυπέρβλητο - πρόβλημα στην εξέλιξη των μηχανών τύπου Β ήταν πως αποδείχτηκε αδύνατον να μεταγραφεί σε κώδικα ο τρόπος με τον οποίον επιλέγουν οι ισχυροί παίκτες το ποιες κινήσεις πρέπει να αναλύσουν. Το 90% των κινήσεων που "κρεμάνε" υλικό ο άνθρωπος δεν τις αναλύει καθόλου. Το άλλο 10% όμως αποτελείται από θυσίες που κερδίζουν φορσέ ή - το δυσκολότερο - από στρατηγικές θυσίες με αντάλλαγμα κάποιο δομικό χαρακτηριστικό της θέσης (π.χ. Benko Gambit) και θυσίες για την πρωτοβουλία. Το όραμα πολλών να μετατρέψουν σε λογισμικό την προσέγγιση στη θέση που προτείνει ο Kotov στο Think Like a Grandmaster αποδείχτηκε ουτοπικό. Για να βρει ο υπολογιστής μία Κασπαροβική θυσία πιονιού στο κέντρο με αντάλλαγμα την πρωτοβουλία, πρέπει να αναλύσει σε βάθος όλες τις θυσίες πιονιού που βλέπει. Το να εντοπίσει μόνος του την ενδιαφέρουσα και να αναλύσει μόνον αυτή αποδείχτηκε αδύνατο. Ενώ ο άνθρωπος δυσκολεύεται στο να θυμάται τί έχει μετρήσει και να οργανώσει τα συμπεράσματα αυτών των αναλύσεών του νοερά πριν αποφασίσει, ο υπολογιστής αποδείχτηκε πως παρόλο που μπορεί να θυμάται τα πάντα που έχει αναλύσει, δεν μπορούσε να επιλέξει το τί θα έπρεπε να αναλύσει εξ αρχής και πόσο. Έτσι καταλήξαμε στο να αναλύει τα πάντα μέχρι να τον σταματήσει κάποιος ή να του αλλάξει τη θέση. Ή για να είμαστε ακριβείς, σχεδόν τα πάντα.
Πάρα πολύ νωρίς στην ιστορία της πληροφορικής, από το 1928 ακόμα στο τομέα της θεωρίας των παιγνίων - της τόσο κατασυκοφαντημένης στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα - εισήχθη από τον John Von Neumann το θεώρημα της εκτίμησης MiniMax. Ξεφεύγει από τους σκοπούς του άρθρου αυτού - και του μπλογκ γενικότερα - το να εξηγήσει αυτό το θεώρημα. Η πιο απλή εξήγησή του με παραδείγματα που γνωρίζω αφορά το παιχνίδι της τρίλιζας και βρίσκεται εδώ. Σε ότι μας αφορά, η ουσία του MiniMax αλγορίθμου βρίσκεται στην εξής ιδέα: Αν σε μία θέση P μία κίνηση οδηγεί σε σκορ 5 και μία σε -10, τότε το κλαδί του δέντρου που αρχίζει με την κίνηση που οδηγεί σε -10 δε χρειάζεται να το αναλύσουμε ολόκληρο. Θα προχωρήσουμε ελέγχοντας όλα τα φαγώματα, τα σαχ, τις προαγωγές κ.ο.κ. αλλά κάποια στιγμή όταν θα φτάσουμε σε ήσυχη θέση θα σταματήσουμε να ασχολούμαστε αν το σκορ παραμένει σχετικά χαμηλό. Ως τελευταία δοκιμή, μπορούμε να δώσουμε δύο φορές την κίνηση στον αδύναμο παίχτη και αν και πάλι δε δούμε σοβαρή μεταβολή προς τα πάνω, θα κόψουμε εντελώς το κλαδί. Αυτή η κάπως εκλαϊκευμένη περιγραφή εξηγεί τη βασική λειτουργία του περιβόητου Pruning (κλαδέματος). Το δε κολπάκι με τη διπλή κίνηση του αδύναμου παίχτη είναι γνωστό στο σκακιστικό προγραμματισμό - και γενικότερα στον προγραμματισμό παιγνίων, ως Null Move Euristic και χρησιμοποιείται στον αλγόριθμο αναζήτησης Alpha-Beta, έναν αλγόριθμο υλοποίησης του MiniMax θεωρήματος. Ο αλγόριθμος Alpha-Beta αποτελεί σήμερα το σκελετό πάνω στο οποίον γράφονται όλα τα σκακιστικά προγράμματα. Όποιος θέλει μπορεί να δει το παρακάτω εισαγωγικό βίντεο:
Μπορεί λοιπόν οι απόπειρες να οριστούν από τα πριν υποσύνολα κινήσεων που έχουν νόημα να αναλυθούν να απέτυχαν παταγωδώς - και οι μηχανές τύπου Β να έχουν ουσιαστικά εκλείψει -, όμως τα δέντρα που παράγουν οι μηχανές τύπου Α κλαδεύονται με διάφορους τρόπους και έτσι ο αριθμός των θέσεων για τις οποίες καλείται η συνάρτηση εκτίμησης είναι πολύ μικρότερος από το συνολικό αριθμό των πιθανών θέσεων (Nodes) που μπορούν να προκύψουν από την αρχική θέση. Έτσι ουσιαστικά έχουμε ένα υβριδικό σύστημα. Συμπερασματικά, μετά από όλα τα προαναφερθέντα, μπορούμε ήδη να ορίσουμε δύο τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος - στο θέμα μας, ένας Corr παίκτης - μπορεί να βοηθήσει μία σκακιστική μηχανή.
1ον) Στη αρχική θέση ανάλυσης να σπρώξει τη μηχανή προς συγκεκριμένες κινήσεις. Ας πούμε η κίνηση 8.e4 στη βασική θέση της βαριάντας Panno της Ινδικής του Βασιλιά είναι γνωστό πως δεν είναι καλή. Αντίθετα η ιδέα 8.Bf4,9.Rc1 που εμποδίζει το θεματικό b5 του μαύρου είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Ενδεικτικά το Stockfish 5 σε Depth 20 τις δίνει περίπου ισοδύναμες. Με το να σπρώξουμε τη μηχανή προς το 8.Bf4, μετατρέπουμε τη μηχανή μας σε μια απίστευτα έξυπνη εκδοχή της μηχανής τύπου Β που περιγράψαμε πιο πάνω. Αυτό προσπαθούσε να κάνει ο Botvinnik για 3 δεκαετίες χωρίς επιτυχία - χωρίς ανθρώπινο χέρι. Αντιστοίχως στην πιονοδομή της Γαλλικής όλοι οι καλοί Corr παίκτες αλλά και όλοι οι αναλυτές και συγγραφείς βιβλίων δοκιμάζουν σχεδόν σε κάθε θέση το f6 του μαύρου. Σχεδόν πάντα οι μηχανές δεν ενθουσιάζονται με αυτή την ιδέα. Κάποιες φορές είναι η καλύτερη κίνηση και σχεδόν πάντα μία από τις καλές υποψήφιες.
2ον) Να εντοπιστούν οι περιπτώσεις λανθασμένου κλαδέματος της Alpha-Beta. Εδώ έχουμε τη γενική περίπτωση στην οποία λέμε ότι ο υπολογιστής δε βρίσκει το σωστό σχέδιο - αυτά που προτείνει δεν οδηγούν σε πρόοδο. Η συχνότερη περίπτωση είναι όταν δεν μπορούν να βελτιωθούν οι θέσεις των κομματιών, ενώ όλα τα breaks πιονιών βραχυπρόθεσμα οδηγούν σε μείωση του σκορ για τον παίκτη που τα παίζει, με αποτέλεσμα να κλαδεύονται από τον αλγόριθμο. Ας δούμε τη θέση-παράδειγμα από το πρώτο μέρος της σειράς.
Ο υπολογιστής παίζει Kh7 και δύο κινήσεις μετά Kg7. Στην Principal Variation του μεταφέρει τη ντάμα από το b4 στο e7 και πάλι πίσω στο b4. Κάποια στιγμή παίζει f5 με τον ίππο στο d4. Ο λευκός βάζει τη ντάμα στο g5 και σχεδόν ισοφαρίζει. Όταν έβαλα την τελική θέση της Principal Variation ως αρχική νέας ανάλυσης, η εκτίμηση σύντομα έπεσε στο -0.31. Έπαιξα 35...Nf4 - η μοναδική κίνηση που κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως αποτελεί βελτίωση κομματιού και μετά από 36.Ne1 είδα και πάλι πως οι προτάσεις του υπολογιστή δεν οδηγούν πουθενά. Πρώτη επιλογή σε μεγάλα Depth έδινε την υποχώρηση 36...Ne6. Μετά από 37.Nf3 ο αντίπαλος μου πρότεινε ισοπαλία.
Ο υπολογιστής δεν καταλαβαίνει ποιό είναι το πρόβλημα με αυτά που προτείνει. Δε δίνει δεκάρα για το αν θα κερδηθεί η παρτίδα. Όσο βλέπει τις καλύτερες θέσεις των μαύρων κομματιών, το καθυστερημένο d3 πιόνι και την εδαφική υπεροχή του μαύρου, συνεχίζει ικανοποιημένος να τα κουνάει πέρα-δώθε. Δε θα προτείνει ποτέ την αλλαγή της πιονοδομής. Ο άνθρωπος αν ασχοληθεί 10-15 λεπτά με τη θέση θα καταλάβει πως μόνο με αλλαγή της πιονοδομής μπορεί να επιτευχθεί πρόοδος. Δοκίμασα να κάνω να "δουλέψει" το g5, ακολούθως το f5 (φαίνεται άσχημο, αλλά στο Corr οι δοκιμές είναι τζάμπα αν έχεις διαθέσιμο χρόνο) και τελικά κατέληξα στο c6-b5.
37...Qe7 38.Qd1 Nf4 39.Ne3 c6 40.Nc4 Qb4 41.Qc2 b5 42.Nb2 Qd6 43.g3 Ne6 44.Rd1?! (Επιταχύνει το τέλος, 44.Qc1 ήταν πιο ανθεκτικό) g5! 45.hg5 fg5 -+
Αυτή τη θέση το Stockfish τη δίνει σε Depth 33/-.1.14 όπως και αυτή του προηγούμενου διαγράμματος δηλαδή. Όμως, το κρίσιμο στοιχείο που με οδήγησε στο να στοχεύω σε αυτή τη θέση, ήταν το γεγονός πως δίνει ως φορσέ το 46.d4 και όλες τις άλλες κινήσεις του λευκού πάνω από -2.00. Κάθε πιθανότητα φρουρίου, κάθε πιθανότητα να προκύψει θέση που δεν έχει πρόοδο ο μαύρος έχει εκλείψει αν ο λευκός είναι υποχρεωμένος να βάλει d4. Η θέση θα ανοίξει και όλα τα στρατηγικά πλεονεκτήματα του μαύρου θα μετρήσουν στην ανοικτή θέση. Η συγκεκριμένη παρτίδα ήταν η 2η μου παρτίδα στο ICCF - ή τουλάχιστον η 2η στην οποία έβαλα engine. 46...ed4 47.Rcd3 (φορσέ) Qe7 48.Ne5 (επίσης φορσέ) Rc7 49.Rf3 Qc5 50.Qxc5 Nxc5 51.Rc1 Nxe4 52.ab5 Rd5! 53.b6 Re7 54.Nec4
Όλες οι κινήσεις του λευκού από το 44...g5! μέχρι αυτή τη θέση ήταν φορσέ. Οτιδήποτε άλλο και να έπαιζε το σκορ του χειροτέρευε απότομα. Αυτό το είχα εντοπίσει και όταν έπαιξα 44...g5 είχα ήδη αφήσει μία νύχτα τη θέση μετά από 54.Nec4. Το πρωί είδα πως έχω ξεφύγει πια από το "εφιαλτικό" -1.14. Ήδη σε Depth 32 το σκορ ήταν -1.78. Αυτό είναι ένα παράδειγμα αυτού που ονομάζουμε Tunnel Variation. Στην αρχή του Tunnel ο υπολογιστής δίνει ένα σκορ αλλά συνεχίζει και αναλύει διάφορες κινήσεις οι οποίες δε θα παιχτούν ποτέ. Υποχρεώνοντάς τον να αναλύσει τη θέση στο τέλος του τούνελ - αφού όλα τα ενδιάμεσα βήματα για τον ένα παίχτη είναι φορσέ - κάνουμε με το χέρι αυτό που ήθελαν να κάνουν οι μηχανές τύπου Β, να μετρούν δηλαδή μόνο ό,τι έχει νόημα να μετρηθεί.
Ο εντοπισμός τέτοιων φορσέ βαριαντών είναι μια πολύ βασική ικανότητα στο Corr. Αν ο αντίπαλος δεν έχει βρει το Tunnel ή το βρει αφού μπει σε αυτό, πολλές φορές η παρτίδα έχει τελειώσει. Εδώ βέβαια ξεκινήσαμε από μία ήδη πολύ πλεονεκτική θέση, αυτό όμως μπορεί να συμβεί και σε ισόπαλες θέσεις. Η παρτίδα κράτησε άλλες 20 κινήσεις ξεκινώντας με το 54...g4 αλλά είχε ήδη κριθεί. Το μόνο που χρειαζόταν στη συνέχεια ήταν λίγη υπομονή. Litvinov-Sarakenidis.
Αφήνω προσωρινά τους ηρωικούς αναγνώστες που έφτασαν μέχρι εδώ με μία ακόμη θέση που θα συζητήσουμε σε επόμενα μέρη. Ελπίζω στη συνέχεια να μην έχουμε τόσες τεχνικές λεπτομέρειες αλλά θεώρησα πως αυτή η σύντομη ανασκόπηση στην ιστορία των σκακιστικών μηχανών ως προς το Search κομμάτι τους, ήταν απαραίτητη.
Θέση Corr #2
Παίζει ο λευκός. Έχει παιχτεί το φινάλε του Βερολίνου στην Ισπανική. Ψάχνουμε και πάλι πρόοδο για τα λευκά.
Μετά το πρώτο μεταπολεμικό τουρνουά για τον Παγκόσμιο Τίτλο του 1949/1950, ορίστηκε ένα νέο σύστημα διεξαγωγής, αντίστοιχο με αυτό που ήδη λειτουργούσε για τον ανδρικό τίτλο. Άλλωστε, λίγους μήνες μετά τη στέψη της Lyudmila Rudenko ήδη ο κύκλος των ανδρών έφτανε στο τουρνουά διεκδικητών του, αυτό της Βουδαπέστης που ανέδειξε τον David Bronstein ως διεκδικητή του στέμματος. Στις γυναίκες δεν έχουμε ακόμα ορισμό Zonal/Interzonal και θα χρειαστούν άλλα 20 χρόνια για να γίνει το πρώτο στην ιστορία Interzonal Γυναικών. Είναι αξιοσημείωτο το ότι στο σύστημα διεξαγωγής του γυναικείου πρωταθλήματος, ποτέ δεν είχαμε τη συνύπαρξη Zonal/Interzonal και τουρνουά διεκδικητών. Μέχρι να αρχίσουν τα Zonal, είχαν πια καταργηθεί τα τουρνουά διεκδικητών - όπως και στους άνδρες μετά το Curacao το 1962 - και γινόντουσαν ημιτελικά ματς και αργότερα και προημιτελικά ματς. Αυτά όμως θα τα δούμε σε επόμενα μέρη της σειράς. Ας επιστρέψουμε στον Οκτώβρη του 1952 - και πάλι στη Μόσχα - για το πρώτο στην ιστορία τουρνουά διεκδικητών γυναικών, το οποίο όπως και όλα τα επόμενα - και σε αντίθεση με τα αντίστοιχα ανδρικά - ήταν πουλ μονού γύρου.
Συμμετείχαν 16 σκακίστριες, οι 10 εκ των οποίων είχαν παίξει και στο τουρνουά του 1949/1950: Bykova, Heemskerk, Belova, Keller-Herrmann, Tranmer, Rubtsova, Chantal Chaude de Silans, Langos, Mona May Karff, Grushkova-Belska. Μία ενδέκατη, η Αγγλίδα Rowena May Bruce ήταν η αντίπαλος της παγκόσμιας πρωταθλήτριας Rudenko στο ραδιοφωνικό ματς Αγγλία-Σοβιετική Ένωση του 1946 - και είχε χάσει 2-0 - ενώ οι νεοεμφανιζόμενες Mary Bain (ΗΠΑ), Maria Berea de Montero (Αργεντινή) και Salome Reischer (Αυστρία) τερμάτισαν καθαρά στις τρεις τελευταίες θέσεις. Η Reischer είχε παίξει και σε προπολεμικά παγκόσμια πρωταθλήματα, ενώ είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Αυστρία λόγω της Εβραϊκής της καταγωγής. Διέφυγε τελικά μέσω Παλαιστίνης και Αργεντινής στις ΗΠΑ για να επιστρέψει στη χώρα της μετά τον πόλεμο. Έτσι, τα δύο νέα ονόματα που έπαιξαν ρόλο στο τουρνουά ήταν όπως είναι λογικό οι δύο καινούριες Σοβιετικές - που σε αυτό το τουρνουά ήταν συνολικά 5 τον αριθμό -, η Olga Ignatieva και η Kina Zvorykina.
H Olga Ignatieva γεννήθηκε το 1920 στην περιοχή της Αγ. Πετρούπολης (ακόμα λεγόταν έτσι) και συμμετείχε συνολικά σε 17 πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης γυναικών, ενώ η 2η-3η θέση που τελικά κατέλαβε σε αυτό το τουρνουά διεκδικητών ήταν το ζενίθ της σκακιστικής της καριέρας - συμμετείχε και στο επόμενο όπως θα δούμε, όπου κατετάγη 10η. Χαρακτηριστικό της σχετικής ανυποληψίας του γυναικείου σκακιού της εποχής - ακόμα και στο κορυφαίο επίπεδο - το γεγονός, πως πολλοί γνώστες της σκακιστικής ιστορίας την γνωρίζουν κυρίως γιατί ήταν η πρώτη σύζυγος του David Bronstein.
Η Kina Zvorykina - παρόλο που τερμάτισε σε αυτό το τουρνουά πιο χαμηλά από τη Ignatieva, στις θέσεις 4-6 και ενώ και αυτή έγινε σύζυγος γνωστού Σοβιετικού σκακιστή, του Suetin - είναι σαφώς πιο γνωστή, καθώς έφτασε το 1960 να παίζει ματς για τον παγκόσμιο τίτλο. Θα τη δούμε και σε επόμενα μέρη. Κέρδισε 3 πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης γυναικών, ενώ συνέχιζε να παίζει σχεδόν μέχρι το θάνατό της στην προχωρημένη ηλικία των 94 ετών (πέθανε μόλις πέρυσι τον Σεπτέμβριο, ενώ τα αρχεία δείχνουν πως γεννήθηκε το 1919). Στα 80 της είχε ενεργό rating στα 2245, εντυπωσιακό αν σκεφτεί κανείς πως ολόκληρη Nona Gaprindashvili, πιθανόν η σημαντικότερη για την εξέλιξη του γυναικείου σκακιού παίκτρια στην ιστορία - σημαντικότερη κατά τη γνώμη μου και από την Polgar - έχει σήμερα γύρω στο 2300. Οι άλλες δύο παίκτριες της Σοβιετικής Ένωσης στο τουρνουά διεκδικητών του 1952 ήταν και πάλι οι Belova και Rubtsova. Η μεγάλη ώρα γι αυτές δεν είχε ακόμα φτάσει.
Ειδική αναφορά πρέπει να κάνουμε στην Ολλανδέζα Fenny Heemskerk που ισοβάθμησε με την Ignatieva στη 2η θέση σε αυτό το τουρνουά, καθώς για κάποιο χρονικό διάστημα ήταν η ισχυρότερη παίκτρια στη Δύση. Γεννημένη στο Άμστερνταμ το 1919, κατέκτησε 10 φορές το πρωτάθλημα Ολλανδίας ενώ έπαιξε σε 4 συνολικά τουρνουά διεκδικητών - δύο ακόμα δηλαδή μετά από αυτό - χωρίς όμως να πλησιάσει ξανά τόσο πολύ σε μια πιθανή κατάκτησή του. Το αποτέλεσμά της σε αυτό το τουρνουά αποτέλεσε το πιο κοντινό σημείο στο να παίξει Δυτική σκακίστρια ματς για τον παγκόσμιο τίτλο σε όλη την περίοδο από τον πόλεμο μέχρι τη διάλυση του ανατολικού μπλοκ. Πέθανε στο Amersfoort της Ουτρέχτης το 2007. Λεπτομέρεια ελληνικού ενδιαφέροντος το ότι έχασε από τον Κοτρωνιά στο όπεν της GMA to 1989 όταν ήταν δηλαδή 70 ετών!
Η ποιότητα του παιχνιδιού σε αυτό το τουρνουά ήταν ακόμα πολύ χαμηλή. Δείκτης μεταξύ άλλων και το πολύ χαμηλό ποσοστό ισοπαλιών. Το ανδρικό και το γυναικείο σκάκι το χώριζε μία άβυσσος. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι λίγους μήνες αργότερα έλαβε μέρος το θρυλικό τουρνουά διεκδικητών της Ζυρίχης του 1953 στο οποίο το σκάκι που παίχτηκε αντέχει - στην μεγάλη πλειοψηφία των παρτίδων - σε σημερινές αναλύσεις και αποτελεί διαχρονικά έξοχο εκπαιδευτικό υλικό, ειδικά μέσα από το διάσημο βιβλίο του Bronstein. Θα έπρεπε να περάσει μια δεκαετία ακόμα για να ανέβει σημαντικά το επίπεδο.
Νικήτρια του τουρνουά και επίσημη διεκδικητής του τίτλου, η Elisaveta Bykova. Γεννημένη λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Νοέμβρη του 1913, στο Bogolyobovo παρέμεινε στην κορυφή του παγκοσμίου σκακιού για περίπου 12 χρόνια. Πέθανε στη Μόσχα το Μάρτη του 1989 χωρίς να δει το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Μηχανικός τυπογραφείου στο επάγγελμα, αλλά και αρθρογράφος σε σκακιστικά έντυπα, έγραψε και τρία βιβλία για το γυναικείο σκάκι - το ένα μάλιστα για την Vera Menchik - ενώ εδώ και μια δεκαετία περίπου διεξάγονται τουρνουά στη μνήμη της Το 2013 ήταν ανακηρυγμένο από τη FIDE ως έτος Elisaveta Bykova. Εκείνη τη χρόνια διοργανώθηκε τουρνουά σκακιού, ντάμας και Go προς τιμή της. Οι μάχες της για τον παγκόσμιο τίτλο θα περιγραφούν σε επόμενα μέρη της σειράς.
Στη βαριάντα με 1...Ka2, ο μαύρος καρφώνει τον ίδιο του τον ίππο (self-pin) και αυτό το κάρφωμα εκμεταλλεύεται ο λευκός για να κάνει ματ (pin-mate)
Pin-model
M. Havel
Romanleser 1900
#2
1.Rg4 Kc1 2.Rc4#
1...Kb3 2.Qxd1#
1...Kd3 2.Qe4#
1...B~ 2.Qb1#
Η πρώτη βαριάντα μας δίνει pin-mate - ο μαύρος καρφώνει τον αξιωματικό του - και το ματ που προκύπτει είναι model mate, είναι δηλαδή "καθαρό" (pure mate) και "οικονομικό" (economical mate)
Pure mate έχουμε όταν στην τελική θέση ο λόγος που δεν μπορεί να πάει ο βασιλιάς σε κάθε τετράγωνο είναι ένας και μοναδικός. Είτε το τετράγωνο απειλείται από ένα λευκό κομμάτι είτε καταλαμβάνεται από ένα μαύρο.
Plachutta
A.Cheron after O.Blumenthal
Le Temps 1930 - To L.Sauphar
#3
1.Qe4? Bf6!
1.Qg1? Bg7!
1.Qc1? Bc7!
1.Rxh2? Kd8!
1.Rxb2? Kf8! 1.Qe5! (-> Rb8# and Rh8#) Bbxe5 2.Rb8+ 1...Bhxe5 2.Rh8+ Plachutta Theme: Ένα λευκό κομμάτι θυσιάζεται στο σημείο συνάντησης δύο μαύρων κομματιών που κινούνται παρόμοια. Όποιο από τα δύο και αν αιχμαλωτίσει το θυσιασμένο κομμάτι γίνεται overloaded (εδώ επειδή πρέπει να κρατάει τόσο το b8 όσο και το h8)
Plus-flights (star-flights)
S. Stambuk
Sahovski Vjesnik 1952
#2
1.Kd3? Kc1!
1.Kc4? Ka3!
1.Kd5(e5)? Kc3!
Από τις δοκιμές βλέπουμε πως ο λευκός βασιλιάς έχει 4 ορθογώνιες κινήσεις ή αλλιώς plus-flights. Όσο ο λευκός βασιλιάς κινείται ορθογωνίως προς τις τρεις από αυτές, ο μαύρος απαντά διαλέγοντας μία εκ των διαγωνίων διαφυγών του ως άμυνα.
Το κλειδί 1.Ke4 παραχωρεί το c3 τετράγωνο, το τέταρτο εκ των μαύρων διαγώνιων διαφυγών που όλες μαζί ονομάζονται star-flights. Ο λευκός τις καλύπτει ως εξής:
Ο λευκός αξιωματικός και το λευκό πιόνι ανταλλάσσουν θέσεις. Το set παιχνίδι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Ένα πρόβλημα αυτού του είδους, στο οποίο ο λευκός χρειάζεται παραπάνω από τις δύο κινήσεις στις οποίες παραπέμπει το set play, ονομάζεται pseudo-two-mover
Θα αναβιώσω κάποιες από τις παλιές στήλες του μπλογκ. Καταρχήν θα συνεχίσω την "Ορολογία Προβληματιστών" γιατί είναι κρίμα να μείνει στη μέση. Θα επανέλθουν τα Computer Chess Notes αναβαθμισμένα ενώ και η στήλη "Σήμερα από το διαδίκτυο" θα εμφανιστεί και πάλι, αυτή τη φορά ίσως πιο επικεντρωμένη σε βίντεο καθώς τα τελευταία χρόνια μπορεί κανείς να απολαύσει σκακιστικά βιντεάκια σε καθημερινή βάση.
Παρακαλώ αν έχετε οποιαδήποτε πρόταση θεματολογίας γράψτε στα σχόλια αυτής της ανάρτησης. Μη διστάζετε, στη χειρότερη περίπτωση αν δεν μου αρέσει ένα θέμα δε θα το πιάσω.
Δίσταζα να αρχίσω μια σειρά αναρτήσεων σε σχέση με το σκάκι δι αλληλογραφίας όπως παίζεται στη σύγχρονη εκδοχή του, θεωρώντας πως ενδιαφέρει ελάχιστα. Οι Έλληνες ενεργοί παίκτες - τουλάχιστον στα επίσημα τουρνουά της ICCF - είναι μετρημένοι στα δάχτυλα, ενώ και στο παρελθόν αν δεν κάνω λάθος, το παραδοσιακό σκάκι δι αλληλογραφίας μέσω ταχυδρομείου δεν ήταν ποτέ δημοφιλές στα μέρη μας. Παρόλα αυτά, με έκπληξή μου μερικοί συμπαίκτες μου στα τουρνουά της Αθηνάς μου είπαν πως θα τους ενδιέφερε να διαβάσουν κάτι ανάλογο - μου το είπαν πάνω από δύο άνθρωποι που τους θεωρώ κρίσιμη μάζα για ένα μπλογκ σαν και αυτό. Επίσης, πολλές φορές τα σχόλια που ακούω για το πώς χρησιμοποιεί ο κόσμος τις σκακιστικές μηχανές μου διαλύουν το νευρικό σύστημα και μου δίνεται η δυνατότητα να βγάλω το άχτι μου σε αυτά τα άρθρα εξηγώντας με τις μέτριες γνώσεις μου πάνω στο αντικείμενο έστω κάποια βασικά πράγματα. Αυτό δε σημαίνει ότι τα σημειώματα αυτά θα καταλήξουν - ή καταντήσουν - να είναι ένας τεχνοκρατικός μονόλογος πάνω στα engines. Ελπίζω να έχουν και λίγο σκάκι μέσα, αλλά - όπως συνηθίζεται στο μπλογκ αυτό - και λίγη ιστορία. Αραιά και που, θα βάζω και μερικές θέσεις προς ανάλυση στις οποίες θα επιτρέπεται - έως και επιβάλλεται - η χρήση engine, μήπως θελήσει κάποιος να προσπαθήσει να ασχοληθεί και πρακτικά με το ζήτημα.
Υποχρεωτικά πρέπει να ξεκινήσουμε κάνοντας έναν σαφή και σημαντικό διαχωρισμό. Το σκάκι δι αλληλογραφίας χωρίς τη χρήση σκακιστικών μηχανών δεν έχει καμία σχέση με αυτό που παίζεται στις επίσημες διοργανώσεις της παγκόσμιας ομοσπονδίας, στις οποίες δεν απαγορεύεται απολύτως τίποτα ως βοήθημα. Το μόνο πράγμα που απαγορεύεται είναι η δημοσιοποίηση παρτίδας που δεν έχει τελειώσει ακόμα. Η βοήθεια ανθρώπων είναι αυτή που απαγορεύεται - όσο μπορεί να ελεγχθεί κάτι τέτοιο - και όχι η χρήση οποιουδήποτε λογισμικού, οποιασδήποτε βάσης δεδομένων και οποιουδήποτε βιβλίου. Ο όρος Corr που θα χρησιμοποιώ από δω και μπρος θα σημαίνει αυτό το σκάκι και όχι το παραδοσιακό. Υπάρχουν αρκετοί servers στους οποίους απαγορεύεται η χρήση engines, αλλά όπως και σε όλα τα πράγματα, αν ένας κανόνας είναι αδύνατο να επιβληθεί, είναι λίγο γελοίες οι απόπειρες διατήρησής του. Στους δύο σημαντικότερους servers που παίζεται Corr, σε αυτόν της παγκόσμιας ομοσπονδίας ICCF αλλά και στον LSS server, οι παρτίδες παίζονται με χρήση μηχανών. Στον δεύτερο υπάρχουν και τουρνουά στα οποία απαγορεύεται και επειδή ακριβώς εκεί όντως κανείς δε χρησιμοποιεί, αφού έχει τα κανονικά τουρνουά για να παίξει κανονικό Corr, κανείς δεν κλέβει. Αν κάποιος θέλει να παίξει Correspondence σκάκι χωρίς μηχανές, θα του πρότεινα να το κάνει εκεί για να μην έχει πάντα την υποψία ότι κάποιος τον κοροϊδεύει. Όπως μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας, το να παίζεις αναλύοντας με το χέρι ενάντια σε κάποιον που αναλύει με το μηχανάκι, είναι πολύ κρίμα και στερείται νοήματος.
Το φυσικό ερώτημα που προκύπτει μετά από όλα αυτά - ένα ερώτημα το οποίο καλούμαι συνεχώς να απαντώ σε σκακιστές που με ρωτούν - είναι το γιατί λέμε ότι παίζουμε εμείς αφού παίζουν οι μηχανές. Οι περισσότεροι πιστεύουν πως στο Corr, ένας παίκτης παίζει απλώς αυτό που του δίνει ως πρώτη επιλογή το μηχανάκι του. Οι πιο "προχωρημένοι" - και επίσης ταξικά τοποθετημένοι - δηλώνουν ότι προφανώς θα κερδίσει αυτός που έχει πιο ισχυρό υπολογιστή. Δυσκολεύονται να πιστέψουν μάλιστα ότι εγώ παίζω απλώς με έναν i7 τετραπύρηνο της σειράς, πόσο μάλλον το ότι κάποιες παρτίδες τις "μεταφέρω" μερικές φορές και σε έναν netbook της συμφοράς, όταν καταλαβαίνω πως για αυτές τις θέσεις, το καλό hardware δεν έχει να μου προσφέρει τίποτα. Ελπίζω πως στη συνέχεια των άρθρων αυτών - και μέσα από παραδείγματα - θα γίνει φανερό το ότι η πραγματικότητα απέχει παρά πολύ από αυτό το σχήμα σκέψης.
Όταν άρχισα να παίζω Corr, τον Σεπτέμβριο του 2013, ως πρώτο βήμα κατανόησης του κόσμου αυτού, κατέβασα παρτίδες κορυφαίων παικτών - σύγχρονων αφού είχα ήδη στην κατοχή μου συλλογές παλαιών παρτίδων από την εποχή όμως που δεν υπήρχαν engines ή ήταν ακόμη πολύ αδύναμα. Προχώρησα σε κάτι που μου φάνηκε πολύ λογικό τότε. Έβαλα τις παρτίδες σε engines για να δω το περιβόητο - έγινε και feature στην καινούρια Chessbase μαθαίνω - Engine Correlation σε τί επίπεδα κυμαίνεται.. Engine Correlation είναι ένας όρος που απλώς μας δίνει το ποσοστό των κινήσεων ενός παίκτη που ταυτίζεται με την πρώτη ή και τη δεύτερη επιλογή μιας μηχανής. Η μόνη χρήση του από το γενικό σκακιστικό πληθυσμό σήμερα είναι το να προσπαθεί να εντοπίσει "κλέφτες" στα κανονικά τουρνουά. Θλιβερό αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Κάνοντάς το συστηματικά αυτό για μία εβδομάδα περίπου κατέληξα στα απρόσμενα για μένα - τότε - εξής αποτελέσματα: 1ον) Τα ποσοστά ταύτισης των κινήσεων των κορυφαίων παικτών με τα engines είναι εντυπωσιακά χαμηλά όταν παίζουν ισάξιοι παίκτες μεταξύ τους και όσο η παρτίδα παραμένει ισόρροπη. Όταν κάποιος αποκτούσε πλεονέκτημα στη θέση, το ποσοστό εκτοξευόταν μέχρι να φτάσουμε στα φινάλε όπου έπεφτε και πάλι χαμηλά. 2ον) Ένα engine έδινε διαφορετικές πρώτες επιλογές σε ένα Depth A από ότι σε ένα Depth B σε πολύ μεγάλο βαθμό, ακόμα και αν τα Α και Β ήταν σχετικά κοντά μεταξύ τους. 3ον) Τα engines μεταξύ τους σε ισορροπημένες θέσεις είχαν τεράστιες διαφορές ως προς την Principal Variation τους, διαφορές που ελαχιστοποιούνταν όσο η μία πλευρά ή η άλλη αποκτούσαν πλεονέκτημα στη θέση.
Πολύ γρήγορα από το πρώτο συμπέρασμα αυτής της διαδικασίας έφτασα σύντομα στο σημείο να καταλάβω πως ένας ισχυρός παίχτης Corr παίζει πολύ ισχυρότερα από μια σκακιστική μηχανή. Τα άλλα δύο συμπεράσματα με οδήγησαν σε μια άβολη κατάσταση, κατά την οποία έπρεπε κάθε φορά που κάποιος σκακιστής στα τουρνουά μου έλεγε πως ο υπολογιστής δίνει την Α κίνηση στην τάδε θέση, να κάνω προσπάθειες για να μην ρωτώ συνεχώς ι) ποιό engine, ιι) με ποιές ρυθμίσεις και ιιι) σε ποιό depth. Όλα μπερδεύτηκαν ακόμα περισσότερο όταν συνειδητοποίησα πώς εκτός του να βάζει κανείς μια θέση και να αφήνει τον υπολογιστή για ώρα μέχρι να καταλήξει σε μία κίνηση (και σε μία Principal Variation) ή σε x προτάσεις (1η επιλογή, 2η επιλογή κ.ο.κ.) και αντίστοιχο αριθμό βαριαντών, εκτός δηλαδή από αυτό που ονομάζουμε Infinite Analysis Mode, υπάρχουν και άλλοι τρόποι ανάλυσης θέσεων - αυτό που πολλοί ισχυροί OTB (over the board, κανονικό σκάκι δηλαδή) παίκτες ονομάζουν "βοηθάω τον υπολογιστή".
Οι τεχνικές με τις οποίες μπορεί κανείς να "βοηθήσει" τον υπολογιστή, τα εργαλεία που έχουν φτιαχτεί για να αυτοματοποιούν κομμάτια αυτής της διαδικασίας - όπως το περιβόητο IDEA Module που υπάρχει στο λογισμικό Aquarium, άλλες τεχνικές με τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν οι προτάσεις μιας μηχανής για να "βοηθήσουν" μία άλλη (π.χ. Carouseling), τεχνικές εντοπισμού φρουρίων (fortresses), ο ορισμός της έννοιας βαριάντα-τούνελ (Tunnel Variation), η ανάλυση Monte-Carlo και πολλά ακόμα, άνοιξαν έναν καινούριο θαυμαστό κόσμο για μένα και εν πολλοίς εξήγησαν το πώς γίνεται η διασπορά των παιχτών στις περιοχές rating. Είναι προφανές πως για να προχωρήσει κανείς στο σύγχρονο Corr πρέπει να καταλάβει το τί σημαίνουν και πώς λειτουργούν όλα αυτά και να μάθει να χρησιμοποιεί τα εργαλεία με τον σωστό τρόπο. Επίσης, πρέπει να ξέρει να συντηρεί βάσεις δεδομένων παρτίδων - και εδώ υπάρχουν πολλές σχολές ως προς το πόσες σε αριθμό διακριτές βάσεις πρέπει να είναι αυτές αλλά και τη σχέση ποιότητας/ποσότητας των παρτίδων που περιέχουν -, να φτιάξει ένα ρεπερτόριο ανοιγμάτων τέτοιου επιπέδου που μπροστά του τα ρεπερτόρια των σκακιστών της super-elite ωχριούν (με την επισήμανση βέβαια πως αυτοί τα μαθαίνουν απ έξω, κάτι αφάνταστα δύσκολο) και να τηρεί απαρέγκλιτα μια σειρά επαναλαμβανόμενων ελέγχων για να μην κάνει κάτι που ακούγεται αστείο, αλλά συμβαίνει αρκετά συχνά. Να μην αναλύει δηλαδή λάθος θέση!
Όλα αυτά σταδιακά έχω σκοπό να τα αναπτύξω στη συνέχεια, αλλά πρώτον, αυτή η εισαγωγή ήδη έχει ξεχειλώσει αρκετά και δεύτερον, μπορεί οι λίγοι αναγνώστες αυτού του μπλογκ να ζητήσουν να μην ολοκληρωθεί αυτό το βασανιστήριο. Ως κατακλείδα του παρόντος, ας βάλουμε μια θεσούλα για ορεκτικό.
Θέση Corr #1
Τα μαύρα είναι καλύτερα και έχουν την κίνηση. Ψάχνουμε σχέδιο νίκης.
Αναρτήσεις
