Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

Παγκόσμια Πρωταθλήματα Γυναικών - Μέρος 2ο Τουρνουά Διεκδικητών 1952



Μετά το πρώτο μεταπολεμικό τουρνουά για τον Παγκόσμιο Τίτλο του 1949/1950, ορίστηκε ένα νέο σύστημα διεξαγωγής, αντίστοιχο με αυτό που ήδη λειτουργούσε για τον ανδρικό τίτλο. Άλλωστε, λίγους μήνες μετά τη στέψη της Lyudmila Rudenko ήδη ο κύκλος των ανδρών έφτανε στο τουρνουά διεκδικητών του, αυτό της Βουδαπέστης που ανέδειξε τον David Bronstein ως διεκδικητή του στέμματος. Στις γυναίκες δεν έχουμε ακόμα ορισμό Zonal/Interzonal και θα χρειαστούν άλλα 20 χρόνια για να γίνει το πρώτο στην ιστορία Interzonal Γυναικών. Είναι αξιοσημείωτο το ότι στο σύστημα διεξαγωγής του γυναικείου πρωταθλήματος, ποτέ δεν είχαμε τη συνύπαρξη Zonal/Interzonal  και τουρνουά διεκδικητών. Μέχρι να αρχίσουν τα Zonal, είχαν πια καταργηθεί τα τουρνουά διεκδικητών - όπως και στους άνδρες μετά το Curacao το 1962 - και γινόντουσαν ημιτελικά ματς και αργότερα και προημιτελικά ματς. Αυτά όμως θα τα δούμε σε επόμενα μέρη της σειράς. Ας επιστρέψουμε στον Οκτώβρη του 1952 - και πάλι στη Μόσχα - για το πρώτο στην ιστορία τουρνουά διεκδικητών γυναικών, το οποίο όπως και όλα τα επόμενα - και σε αντίθεση με τα αντίστοιχα ανδρικά - ήταν πουλ μονού γύρου.

Συμμετείχαν 16 σκακίστριες, οι 10 εκ των οποίων είχαν παίξει και στο τουρνουά του 1949/1950: Bykova, Heemskerk, Belova, Keller-Herrmann, Tranmer, Rubtsova, Chantal Chaude de Silans, Langos, Mona May Karff, Grushkova-Belska. Μία ενδέκατη, η Αγγλίδα Rowena May Bruce ήταν η αντίπαλος της παγκόσμιας πρωταθλήτριας Rudenko στο ραδιοφωνικό ματς Αγγλία-Σοβιετική Ένωση του 1946 - και είχε χάσει 2-0 - ενώ οι νεοεμφανιζόμενες Mary Bain (ΗΠΑ), Maria Berea de Montero (Αργεντινή) και Salome Reischer (Αυστρία) τερμάτισαν καθαρά στις τρεις τελευταίες θέσεις. Η Reischer είχε παίξει και σε προπολεμικά παγκόσμια πρωταθλήματα, ενώ είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Αυστρία λόγω της Εβραϊκής της καταγωγής. Διέφυγε τελικά μέσω Παλαιστίνης και Αργεντινής στις ΗΠΑ για να επιστρέψει στη χώρα της μετά τον πόλεμο. Έτσι, τα δύο νέα ονόματα που έπαιξαν ρόλο στο τουρνουά ήταν όπως είναι λογικό οι δύο καινούριες Σοβιετικές - που σε αυτό το τουρνουά ήταν συνολικά 5 τον αριθμό -, η Olga Ignatieva και η Kina Zvorykina.


H Olga Ignatieva γεννήθηκε το 1920 στην περιοχή της Αγ. Πετρούπολης (ακόμα λεγόταν έτσι) και συμμετείχε συνολικά σε 17 πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης γυναικών, ενώ η 2η-3η θέση που τελικά κατέλαβε σε αυτό το τουρνουά διεκδικητών ήταν το ζενίθ της σκακιστικής της καριέρας - συμμετείχε και στο επόμενο όπως θα δούμε, όπου κατετάγη 10η. Χαρακτηριστικό της σχετικής ανυποληψίας του γυναικείου σκακιού της εποχής - ακόμα και στο κορυφαίο επίπεδο - το γεγονός, πως πολλοί γνώστες της σκακιστικής ιστορίας την γνωρίζουν κυρίως γιατί ήταν η πρώτη σύζυγος του David Bronstein.


Η Kina Zvorykina - παρόλο που τερμάτισε σε αυτό το τουρνουά πιο χαμηλά από τη Ignatieva, στις θέσεις 4-6 και ενώ και αυτή έγινε σύζυγος γνωστού Σοβιετικού σκακιστή, του Suetin - είναι σαφώς πιο γνωστή, καθώς έφτασε το 1960 να παίζει ματς για τον παγκόσμιο τίτλο. Θα τη δούμε και σε επόμενα μέρη. Κέρδισε 3 πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης γυναικών, ενώ συνέχιζε να παίζει σχεδόν μέχρι το θάνατό της στην προχωρημένη ηλικία των 94 ετών (πέθανε μόλις πέρυσι τον Σεπτέμβριο, ενώ τα αρχεία δείχνουν πως γεννήθηκε το 1919). Στα 80 της είχε ενεργό rating στα 2245, εντυπωσιακό αν σκεφτεί κανείς πως ολόκληρη Nona Gaprindashvili, πιθανόν η σημαντικότερη για την εξέλιξη του γυναικείου σκακιού παίκτρια στην ιστορία - σημαντικότερη κατά τη γνώμη μου και από την Polgar - έχει σήμερα γύρω στο 2300. Οι άλλες δύο παίκτριες της Σοβιετικής Ένωσης στο τουρνουά διεκδικητών του 1952 ήταν και πάλι οι Belova και Rubtsova. Η μεγάλη ώρα γι αυτές δεν είχε ακόμα φτάσει.

Ειδική αναφορά πρέπει να κάνουμε στην Ολλανδέζα Fenny Heemskerk που ισοβάθμησε με την Ignatieva στη 2η θέση σε αυτό το τουρνουά, καθώς για κάποιο χρονικό διάστημα ήταν η ισχυρότερη παίκτρια στη Δύση. Γεννημένη στο Άμστερνταμ το 1919, κατέκτησε 10 φορές το πρωτάθλημα Ολλανδίας ενώ έπαιξε σε 4 συνολικά τουρνουά διεκδικητών - δύο ακόμα δηλαδή μετά από αυτό - χωρίς όμως να πλησιάσει ξανά τόσο πολύ σε μια πιθανή κατάκτησή του. Το αποτέλεσμά της σε αυτό το τουρνουά αποτέλεσε το πιο κοντινό σημείο στο να παίξει Δυτική σκακίστρια ματς για τον παγκόσμιο τίτλο σε όλη την περίοδο από τον πόλεμο μέχρι τη διάλυση του ανατολικού μπλοκ. Πέθανε στο Amersfoort της Ουτρέχτης το 2007. Λεπτομέρεια ελληνικού ενδιαφέροντος το ότι έχασε από τον Κοτρωνιά στο όπεν της GMA to 1989 όταν ήταν δηλαδή 70 ετών!



Η ποιότητα του παιχνιδιού σε αυτό το τουρνουά ήταν ακόμα πολύ χαμηλή. Δείκτης μεταξύ άλλων και το πολύ χαμηλό ποσοστό ισοπαλιών. Το ανδρικό και το γυναικείο σκάκι το χώριζε μία άβυσσος. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι λίγους μήνες αργότερα έλαβε μέρος το θρυλικό τουρνουά διεκδικητών της Ζυρίχης του 1953 στο οποίο το σκάκι που παίχτηκε αντέχει - στην μεγάλη πλειοψηφία των παρτίδων - σε σημερινές αναλύσεις και αποτελεί διαχρονικά έξοχο εκπαιδευτικό υλικό, ειδικά μέσα από το διάσημο βιβλίο του Bronstein. Θα έπρεπε να περάσει μια δεκαετία ακόμα για να ανέβει σημαντικά το επίπεδο.


Νικήτρια του τουρνουά και επίσημη διεκδικητής του τίτλου, η Elisaveta Bykova. Γεννημένη λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Νοέμβρη του 1913, στο Bogolyobovo παρέμεινε στην κορυφή του παγκοσμίου σκακιού για περίπου 12 χρόνια. Πέθανε στη Μόσχα το Μάρτη του 1989 χωρίς να δει το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Μηχανικός τυπογραφείου στο επάγγελμα, αλλά και αρθρογράφος σε σκακιστικά έντυπα, έγραψε και τρία βιβλία για το γυναικείο σκάκι - το ένα μάλιστα για την Vera Menchik - ενώ εδώ και μια δεκαετία περίπου διεξάγονται τουρνουά στη μνήμη της  Το 2013 ήταν ανακηρυγμένο από τη FIDE ως έτος Elisaveta Bykova. Εκείνη τη χρόνια διοργανώθηκε τουρνουά σκακιού, ντάμας και Go προς τιμή της. Οι μάχες της για τον παγκόσμιο τίτλο θα περιγραφούν σε επόμενα μέρη της σειράς.

4 σχόλια:

JokodaVsAdministrators είπε...

"... Nona Gaprindashvili, πιθανόν η σημαντικότερη για την εξέλιξη του γυναικείου σκακιού παίκτρια στην ιστορία - σημαντικότερη κατά τη γνώμη μου και από την Polgar."
Μπορείτε να αιτιολογήσετε αυτή την πρόταση; Γιατί μοιάζει λίγο αυθαίρετο και άδικο. Η Polgar άλλαξε όλη την αντίληψη ότι δεν μπορεί μια γυναίκα να συναγωνιστεί τους άντρες στο κορυφαίο επίπεδο. Τι πιο σημαντικό από αυτό;

trandism είπε...

H Polgar απέδειξε όντως πως μία γυναίκα μπορεί να συναγωνιστεί τους άντρες στο κορυφαίο επίπεδο. Το ποιά επίπτωση είχε όμως αυτό το γεγονός στο γυναικείο σκάκι σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Η Polgar ποτέ δεν αποτέλεσε τον πήχη για τις υπόλοιπες, γιατί πολύ απλά δεν έπαιζε μαζί τους.΄Μετά την Gaprindashvili, οι γυναίκες άρχισαν να μελετούν, να προπονούνται, να γράφουν στήλες και βιβλία. Αν συγκρίνεις το παιχνίδι της Bykova με αυτό της Chiburdanidze (της προηγούμενης από την Gaprindashvili και της επόμενης παγκόσμιας πρωταθλήτριας) η απόσταση είναι χαοτική. Στα χρόνια του Judith δεν βλέπουμε κάτι τέτοιο.Από τα μέσα της δεκαετίας του 80 μέχρι σήμερα έχουμε μία σταθερή ελαφριά βελτίωση. Η Hou Yifan δυνητικά μπορεί να είναι σημαντικότερη της Polgar ως προς αυτό.

Έστω ότι βγαίνει μια τενίστρια που μπορεί να συναγωνιστεί τους άντρες, κάτι πολύ πιο δύσκολο φυσικά από το σκάκι. Έστω ότι παίζει επαγγελματικά για 20 χρόνια στα ανδρικά Wimbledon και Roland Garros. Πόσο θα ωφεληθεί το γυναικείο τένις από αυτό? Το μόνο που θα γίνει θα είναι να αμφισβητούν όλοι το νο.1 της κατάταξης γυναικών αφού πάντα θα "υπάρχει και η τάδε".

JokodaVsAdministrators είπε...

Έχω την εντύπωση ότι η αναμφισβήτητα βαθειά και πολύπλευρη σκακιστική σας καλλιέργεια σας οδηγεί σε πολύ τεχνικά συμπεράσματα κάποιες φορές.
Αν την περίοδο της Τσιμπουρντανίτζε συμμαζεύτηκε κάπως το γυναικείο σκάκι, η ύπαρξη της Polgar θέτει σε αμφισβήτηση εν τέλει την ανάγκη ύπαρξης γυναικείου σκακιού.
Αν μπείτε στην ψυχολογία ενός 10χρονου κοριτσιού που αγαπάει το σκάκι, πριν την ύπαρξη της Πόλγκαρ, θεωρούταν δεδομένη η κατωτερότητα της έναντι των αγοριών. Της έχουν μπει ήδη τα όρια. Κυριαρχεί η αντίληψη ότι η γυναίκα είναι κατώτερη σε δυνατότητες – αντίληψη συγκαλυμμένη για λόγους ευγένειας αλλά κραταιά έως και σήμερα.
Η Πόλγκαρ για πρώτη φορά μας θέτει υπό αμφισβήτηση αυτή την άποψη. Πρόκειται για επανάσταση, όχι για κάποιο συμμάζεμα. Ενδεχόμενα το γυναικείο σκάκι είναι κατώτερο επειδή η γυναίκα δεν ασχολείται όσο συστηματικά ο άνδρας – για κοινωνικούς λόγους δηλαδή. (Δείτε και το τελευταίο ευτράπελο σχόλιο μου στο σκακιστικό, που κρύβει τον τεράστιο θαυμασμό μου για την Ουγγαρέζα). Το δεκάχρονο κορίτσι έχει πια το ίδιο όνειρο με όλα τα 10χρονα αγοράκια. Να γίνει παγκόσμιος πρωταθλητής. Η επίδραση της Polgar είναι τεράστια μέσα στο σκάκι αλλά και έξω από αυτό. Η γυναίκα μπορεί να γίνει επιχειρηματίας, πετυχημένο στέλεχος εταιρείας, παγκόσμιος πρωταθλητής. Αρκεί να το επιδιώξει.
Θα τολμούσε η Hou Yifan σήμερα να συμμετέχει σε ανδρικά τουρνουά; Η Τζούντι θα έπρεπε να κατέχει στο φεμινιστικό κίνημα θέση εφάμιλλη με τις πρώτες σουφραζέτες. Απλά δεν γίνεται η συζήτηση, γιατί δήθεν η πνευματική ισότητα της γυναίκας σήμερα θεωρείται δεδομένη, που κάθε άλλο παρά αλήθεια είναι.

trandism είπε...


Δε θα ήθελα να μπω στη συζήτηση περί ανάγκης ύπαρξης του γυναικείου σκακιού, δηλαδή την ανάγκη ύπαρξης ξεχωριστών πρωταθλημάτων. Έχω τις δικές μου θεωρίες για τη διαφορά επιπέδου μεταξύ ανδρικού και γυναικείου σκακιού αλλά δεν είναι του παρόντος. Πρόσφατα έγινε και ο σχετικός χαμός μετά από άρθρο του Nigel Short όταν κάποιοι ζήτησαν μέχρι και τιμωρία του από τη FIDE με την κατηγορία του σεξισμού, κάτι απόλυτα γελοίο φυσικά.

Η εμφάνιση και ανέλιξη της Polgar σίγουρα αύξησε τις γυναικείες διοργανώσεις παρά τις μείωσε. Καμία άλλη παίκτρια άλλωστε δεν έκανε ό,τι έκανε η Polgar. Ακόμα και παίκτριες που αγωνίζονται με τις ανδρικές εθνικές ομάδες των χωρών τους, π.χ. η Cmilyte, συμμετέχουν στον γυναικείο κύκλο του παγκοσμίου πρωταθλήματος. Δεν ξέρω τί όνειρα έχουν τα 10χρονα κοριτσάκια που παίζουν σκάκι, ξέρω ότι αυτά τα κοριτσάκια όταν ανεβαίνουν παίζουν στα πρωταθλήματα νεανίδων και όχι νέων. Είχαμε και πρόσφατα τις μεγάλες επιτυχίες της Τσολακίδου και της Αβραμίδου στα παγκόσμια άλλωστε.

Επιμένω, πως η Polgar δεν άλλαξε τίποτα ως προς αυτό. Αν δει κανείς τις συμμετοχές στα παγκόσμια νεανικά, τα αγοράκια παίζουν με τα αγοράκια και τα κοριτσάκια παίζουν με τα κοριτσάκια. Η πιθανότητα μία γυναίκα να γίνει παγκόσμια πρωταθλήτρια ανδρών παραμένει μηδενική.