Λοιπόν, 1.e4 ή 1.d4?

Γράφει ο Inspirus

Ένα... προαιώνιο ερώτημα, που βασανίζει όλους τους σκακιστές, είναι το “Με ποια 1η κίνηση είναι καλύτερο να ξεκινάμε?”. Αλλά αυτό το ερώτημα έχει και άλλες εκδοχές και παραλλαγές, που συνήθως ξεφεύγουν πολύ πέρα από τη θεωρία των ανοιγμάτων στο σκάκι.

Ας υποθέσουμε ότι καλούμαστε να λύσουμε το παρακάτω πρόβλημα:

Max Lange

Handbuch der Schachaufgaben, 1862

Τα λευκά παίζουν και κάνουν ματ σε τρεις κινήσεις

Είναι φανερό ότι οι πρώτες κινήσεις που θα εξετάζαμε, θα ήταν το 1.e4 και το 1.d4. Μια απ'αυτές φανταζόμαστε ότι θα είναι η σωστή.

Η αλήθεια είναι ότι το παραπάνω πρόβλημα το είδα 1η φορά σε ένα σπάνιο, αλλά όπως αποδείχθηκε και “ύποπτο” βιβλίο. Πρόκειται για το “Problems and Puzzles” του (πρώην Πρωταθλητή Σκωτίας, όπως αναφέρει ο συγγραφέας) Percy Wenman, που κυκλοφόρησε στο Λονδίνο στα μαύρα χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου -α' έκδοση το 1943. Το εν λόγω βιβλίο, που περιείχε 70 διαγράμματα (συχνά ένα διάγραμμα κρύβει περισσότερες από μία συνθέσεις, ακόμα και... οκτώ!) αποδείχθηκε αργότερα ότι ήταν προϊόν... κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας, περιέχει δηλ. διάφορα προβλήματα άλλων συνθετών, που ο Wenman παρουσίασε σαν δικά του! Ένα από αυτά, είναι και το προαναφερθέν.

(το εξώφυλλο του επίμαχου βιβλίου – ή το αποδεικτικό της λογοκλοπής!)

(η ιστορία του P. Wenman, αναφέρεται και από τον γνωστό ιστορικό του σκακιού Edward Winter, π.χ. http://www.chesshistory.com/winter/extra/havoc.html)

Στην πραγματικότητα, το ως άνω πρόβλημα είναι σύνθεση (1862) του MaxLange, ισχυρού Γερμανού σκακιστή (αλλά και συνθέτη) που έμεινε στην ιστορία κυρίως για την ομώνυμη “Επίθεση”, που χαρακτηρίζεται από τις κινήσεις 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc4 Nf6 4.d4 exd4 5.O-O Bc5 6.e5.

Η λύση του προβλήματος, είναι:

1.d4 [το 1.e4 αφήνει το τετράγωνο g5 στον μαύρο βασιλιά, οπότε τα λευκά χρειάζονται έξι κινήσεις για να πετύχουν το ματ: 1...Kg5 2.Qf3 Kg6 3.Bc4 Kh6 4.d4+ Kg7 5.Qh5 Kf8 6.Qf7#]

1...Kh5 [ή 1...Kg4 2.e4+ Kh4 3.g3#]

2.Qd3 Kg4 3.Qh3#

To 1895, τη χρονιά που έγινε το 1ο διεθνές τουρνουά του Hastings -που σήμερα θεωρείται το πιο ιστορικό τουρνουά, σε διεθνές επίπεδο, αυτό δηλ. με τη μεγαλύτερη σε διάρκεια παράδοση τακτικής διεξαγωγής του, ο Henry Ernest Dudeney (Άγγλος μαθηματικός και συγγραφέας, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με “σπαζοκεφαλιές”) αντιμετώπισε την παραπάνω θέση σαν proof game και προσπάθησε να κατασκευάσει τη συντομότερη “παρτίδα” που θα μπορούσε να οδηγήσει στη θέση του διαγράμματος. Το κατάφερε σε 16 κινήσεις, από την αρχική θέση:

Henry Ernest Dudeney - proof game

Leeds Mercury 1895

1.Nc3 d5 2.Nxd5 Nc6 3.Nxe7 g5 4.Nxc8 Nf6 5.Nxa7 Ne4 6.Nxc6 Nc3 7.Nxd8 Rg8 8.Nxf7 Rg6 9.Nxg5 Re6 10.Nxh7 Nb1 11.Nxf8 Ra3 12.Nxe6 b5 13.Nxc7+ Kf7 14.Nxb5 Kg6 15.Nxa3 Kh5 16.Nxb1 Kh4 και φτάσαμε στη θέση του διαγράμματος!




Για να ξαναγυρίσουμε στο αγωνιστικό σκάκι, συχνά το ερώτημα 1.d4 ή 1.ε4? Προκύπτει αμέσως μετά το άνοιγμα, π.χ. σε θέσεις από Ρέτι ή Αγγλική, όπου εμφανίζεται ο σχηματισμός: λευκά πιόνια στα d3 & e3, μαύρα πιόνια στα d5 & e5. Τότε έχουμε αρκετές επιλογές, π.χ. α) Να παίξουμε d4, β) Να παίξουμε e4, γ) Να κρατήσουμε την υπάρχουσα κατάσταση στο κέντρο, ώστε να είμαστε πιο ελαστικοί, μέχρι να αποφασίσουμε, δ) Να παίξουμε κάτι άλλο, π.χ. cxd5, c4 ή f4. Ορισμένες φορές, η επιλογή οδηγεί σε μαζικές απλοποιήσεις και ισοπαλία, π.χ

Gulko B. (2606) – Cramling Pia (2496) 
9ο Sigeman & Co, Malmo, 2001 Αγγλική [A29]

1. c4 e5 2. Nc3 Nf6 3. Nf3 Nc6 4. g3 Bc5 5. d3 d6 6. Bg2 O-O 7. O-O a6 8. a3 Nd4 9. Ne1 c6 10. e3 Nf5 11. Nf3 Ba7 12. b4 Re8 13. Bb2 d5

14. e4 dxe4 15. Nxe4 Nd4 16. Nxd4 Bxd4 17. Bxd4 Qxd4 18. Nxf6+ gxf6 19. Re1 Bg4 20. Bf3 f5 21. Bxg4 Qxg4 22. Re3 1/2-1/2

Smejkal Jan (2615) – Smyslov Vas. (2580) 

Biel Interzonal, 1976 Αγγλική [A26]

1. c4 e5 2. Nc3 Nf6 3. Nf3 Nc6 4. d3 d6 5. g3 g6 6. Bg2 Bg7 7. Rb1 a5 8. a3 O-O 9. O-O Nd4 10. Nd2 c6 11. b4 axb4 12. axb4 d5 13. Bb2 Re8 14. e3 Nf5 15. cxd5 cxd5 16. Nb3 h5

17. e4 dxe4 18. dxe4 Nd4 19. Nxd4 exd4 20. Nb5 Nxe4 21. Bxd4 Bg4 22. f3 Bd7 23. Bxg7 Bxb5 24. Qxd8 Raxd8 25. Rfd1 Rxd1+ 26. Rxd1 Nxg3 27. Bf6 Ne2+ 28. Kf2 Nf4 29. Bf1 Bxf1 30. Kxf1 b5 31. Rd7 Rc8 32. Kf2 g5 33. Rb7 Rc6 34. Be7 Rc2+ 35. Kf1 Kg7 36. Rxb5 f6 37. Bd6 Nd3 38. h4 g4 39. fxg4 hxg4 40. Rd5 Nf2 41. Rd4 1/2-1/2

Hansen Curt (2450) – Nunn John DM (2570) 

8ο Πανευρωπαϊκό Πρωτ/μα, Plovdiv 1983 Αγγλική [A25] 

1.c4 g6 2.Nc3 Bg7 3.g3 Nc6 4.Bg2 e5 5.d3 d6 6.Rb1 f5 7.e3 Nf6 8.Nge2 O-O 9.O-O Rb8 10.b4 a6 11.a4 Be6 12.b5 axb5 13.axb5 Ne7 14.Ra1 d5 15.Ba3 Re8

16.d4 e4 17.Nf4 Bf7 18.Bxe7 Rxe7 19.Nfxd5 Nxd5 20.Nxd5 Bxd5 21.cxd5 Qxd5 22.Qa4 Bf8 23.Rfc1 Qd8 24.Qc4+ Kh8 25.Ra7 Rd7 26.Bf1 Bd6 27.Qe6 Kg7 28.Rca1 Rf7 29.Qd5 b6 30.Ra8 1/2-1/2

...οπότε, τι πρέπει να παίξουμε? Η “λύση” θα μπορούσε να είναι... ούτε το ένα ούτε το άλλο, δηλ. ούτε 1.d4 ούτε 1.e4, αλλά π.χ. 1.f4: 

Gulko B. (2565) – Andrianov Nik. (2435)

Moscow-Ch, Μόσχα 1982 Ρέτι [A06]

1.Nf3 d5 2.b3 Nf6 3.Bb2 Bf5 4.d3 c5 5.Nh4 Bd7 6.g3 Nc6 7.Bg2 e5 8.O-O g6 9.e3 Bg7 10.c4 Bg4 11.f3 Be6

12.f4 exf4 13.exf4 O-O 14.f5 Bd7 15.Nc3 dxc4 16.dxc4 Nd4 17.Bxb7 Rb8 18.Bg2 Bxf5 19.Nxf5 Nxf5 20.Qxd8 Rfxd8 21.Na4 Rd2 22.Bc3 Rc2 23.Rfc1 Rxc1+ 24.Rxc1 Bh6 25.Re1 Re8 26.Nxc5 Rxe1+ 27.Bxe1 Ng4 28.Nd3 Be3+ 29.Kh1 Kf8 30.h3 Nf6 31.g4 Nd4 32.Bb4+ Ke8 33.Ne5 Nd7 34.Nc6 Ne2 35.Bd6 Nc1 36.Nb4 Bc5 37.Bxc5 Nxc5 38.Bd5 a5 39.Nc6 Nxa2 40.Nxa5 Nb4 41.Kg2 Nxd5 42.cxd5 Kd7 43.Kf3 Kd6 1/2-1/2

Ας δούμε ορισμένες ενδιαφέρουσες θέσεις – έχουν ενδιαφέρον για μελέτη και το κύριο ερώτημα είναι: Πώς να συνεχίσουν τα λευκά? d4, e4 ή κάτι άλλο? Οι παρτίδες προέρχονται από ισχυρούς παίκτες και η έκβασή τους δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη (σε όλα τα διαγράμματα παίζουν τα λευκά): 

 Schmidt Wl. (2475) – Adorjan An. (2565) 

Prague zt , Πράγα 1985

Huebner R. (2615) - Kasparov G. (2735) 

SWIFT, Βρυξέλλες 1987

Kasparov G. (2800) – Kortschnoj V. (2625) 

Paris Immopar (rapid), Παρίσι 1990

Gelfand B. (2700) – Anand Visw. (2635) 

Linares 1991  

Spraggett K. (2540) – Gallagher J. (2510) 

San Bernardino Open,1992

Ivanchuk Vas. (2735) – Topalov Ves. (2700) 

Hoogovens, Wijk aan Zee 1996 

Carlsen M. (2823) – Aronian L. (2807) 

Botvinnik Memorial, Μόσχα 2011

Efimenko Zah. (2661) – Vocaturo Dan. (2557) 

29ο Κύπελλο Ευρώπης, Ρόδος 2013

_________________________________________________________________________________

ΥΓ (trandism): Τις συνέχειες που παίχτηκαν στις τελευταίες 8 θέσεις, θα τις δούμε σε επόμενη ανάρτηση. Το "ευχαριστώ" μοιάζει πολύ φτωχό για να εκφράσει τα συναισθήματά μου για τη μεγάλη τιμή που μου γίνεται με αυτό το αρθράκι.