Παγκόσμια Πρωταθλήματα Γυναικών - Μέρος 2ο Τουρνουά Διεκδικητών 1952

Μέρος 1ο - Εισαγωγή, Μόσχα 1949/1950

Μετά το πρώτο μεταπολεμικό τουρνουά για τον Παγκόσμιο Τίτλο του 1949/1950, ορίστηκε ένα νέο σύστημα διεξαγωγής, αντίστοιχο με αυτό που ήδη λειτουργούσε για τον ανδρικό τίτλο. Άλλωστε, λίγους μήνες μετά τη στέψη της Lyudmila Rudenko ήδη ο κύκλος των ανδρών έφτανε στο τουρνουά διεκδικητών του, αυτό της Βουδαπέστης που ανέδειξε τον David Bronstein ως διεκδικητή του στέμματος. Στις γυναίκες δεν έχουμε ακόμα ορισμό Zonal/Interzonal και θα χρειαστούν άλλα 20 χρόνια για να γίνει το πρώτο στην ιστορία Interzonal Γυναικών. Είναι αξιοσημείωτο το ότι στο σύστημα διεξαγωγής του γυναικείου πρωταθλήματος, ποτέ δεν είχαμε τη συνύπαρξη Zonal/Interzonal  και τουρνουά διεκδικητών. Μέχρι να αρχίσουν τα Zonal, είχαν πια καταργηθεί τα τουρνουά διεκδικητών - όπως και στους άνδρες μετά το Curacao το 1962 - και γινόντουσαν ημιτελικά ματς και αργότερα και προημιτελικά ματς. Αυτά όμως θα τα δούμε σε επόμενα μέρη της σειράς. Ας επιστρέψουμε στον Οκτώβρη του 1952 - και πάλι στη Μόσχα - για το πρώτο στην ιστορία τουρνουά διεκδικητών γυναικών, το οποίο όπως και όλα τα επόμενα - και σε αντίθεση με τα αντίστοιχα ανδρικά - ήταν πουλ μονού γύρου.

Συμμετείχαν 16 σκακίστριες, οι 10 εκ των οποίων είχαν παίξει και στο τουρνουά του 1949/1950: Bykova, Heemskerk, Belova, Keller-Herrmann, Tranmer, Rubtsova, Chantal Chaude de Silans, Langos, Mona May Karff, Grushkova-Belska. Μία ενδέκατη, η Αγγλίδα Rowena May Bruce ήταν η αντίπαλος της παγκόσμιας πρωταθλήτριας Rudenko στο ραδιοφωνικό ματς Αγγλία-Σοβιετική Ένωση του 1946 - και είχε χάσει 2-0 - ενώ οι νεοεμφανιζόμενες Mary Bain (ΗΠΑ), Maria Berea de Montero (Αργεντινή) και Salome Reischer (Αυστρία) τερμάτισαν καθαρά στις τρεις τελευταίες θέσεις. Η Reischer είχε παίξει και σε προπολεμικά παγκόσμια πρωταθλήματα, ενώ είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Αυστρία λόγω της Εβραϊκής της καταγωγής. Διέφυγε τελικά μέσω Παλαιστίνης και Αργεντινής στις ΗΠΑ για να επιστρέψει στη χώρα της μετά τον πόλεμο. Έτσι, τα δύο νέα ονόματα που έπαιξαν ρόλο στο τουρνουά ήταν όπως είναι λογικό οι δύο καινούριες Σοβιετικές - που σε αυτό το τουρνουά ήταν συνολικά 5 τον αριθμό -, η Olga Ignatieva και η Kina Zvorykina.

H Olga Ignatieva γεννήθηκε το 1920 στην περιοχή της Αγ. Πετρούπολης (ακόμα λεγόταν έτσι) και συμμετείχε συνολικά σε 17 πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης γυναικών, ενώ η 2η-3η θέση που τελικά κατέλαβε σε αυτό το τουρνουά διεκδικητών ήταν το ζενίθ της σκακιστικής της καριέρας - συμμετείχε και στο επόμενο όπως θα δούμε, όπου κατετάγη 10η. Χαρακτηριστικό της σχετικής ανυποληψίας του γυναικείου σκακιού της εποχής - ακόμα και στο κορυφαίο επίπεδο - το γεγονός, πως πολλοί γνώστες της σκακιστικής ιστορίας την γνωρίζουν κυρίως γιατί ήταν η πρώτη σύζυγος του David Bronstein.

Η Kina Zvorykina - παρόλο που τερμάτισε σε αυτό το τουρνουά πιο χαμηλά από τη Ignatieva, στις θέσεις 4-6 και ενώ και αυτή έγινε σύζυγος γνωστού Σοβιετικού σκακιστή, του Suetin - είναι σαφώς πιο γνωστή, καθώς έφτασε το 1960 να παίζει ματς για τον παγκόσμιο τίτλο. Θα τη δούμε και σε επόμενα μέρη. Κέρδισε 3 πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης γυναικών, ενώ συνέχιζε να παίζει σχεδόν μέχρι το θάνατό της στην προχωρημένη ηλικία των 94 ετών (πέθανε μόλις πέρυσι τον Σεπτέμβριο, ενώ τα αρχεία δείχνουν πως γεννήθηκε το 1919). Στα 80 της είχε ενεργό rating στα 2245, εντυπωσιακό αν σκεφτεί κανείς πως ολόκληρη Nona Gaprindashvili, πιθανόν η σημαντικότερη για την εξέλιξη του γυναικείου σκακιού παίκτρια στην ιστορία - σημαντικότερη κατά τη γνώμη μου και από την Polgar - έχει σήμερα γύρω στο 2300. Οι άλλες δύο παίκτριες της Σοβιετικής Ένωσης στο τουρνουά διεκδικητών του 1952 ήταν και πάλι οι Belova και Rubtsova. Η μεγάλη ώρα γι αυτές δεν είχε ακόμα φτάσει.

Ειδική αναφορά πρέπει να κάνουμε στην Ολλανδέζα Fenny Heemskerk που ισοβάθμησε με την Ignatieva στη 2η θέση σε αυτό το τουρνουά, καθώς για κάποιο χρονικό διάστημα ήταν η ισχυρότερη παίκτρια στη Δύση. Γεννημένη στο Άμστερνταμ το 1919, κατέκτησε 10 φορές το πρωτάθλημα Ολλανδίας ενώ έπαιξε σε 4 συνολικά τουρνουά διεκδικητών - δύο ακόμα δηλαδή μετά από αυτό - χωρίς όμως να πλησιάσει ξανά τόσο πολύ σε μια πιθανή κατάκτησή του. Το αποτέλεσμά της σε αυτό το τουρνουά αποτέλεσε το πιο κοντινό σημείο στο να παίξει Δυτική σκακίστρια ματς για τον παγκόσμιο τίτλο σε όλη την περίοδο από τον πόλεμο μέχρι τη διάλυση του ανατολικού μπλοκ. Πέθανε στο Amersfoort της Ουτρέχτης το 2007. Λεπτομέρεια ελληνικού ενδιαφέροντος το ότι έχασε από τον Κοτρωνιά στο όπεν της GMA to 1989 όταν ήταν δηλαδή 70 ετών!

Η ποιότητα του παιχνιδιού σε αυτό το τουρνουά ήταν ακόμα πολύ χαμηλή. Δείκτης μεταξύ άλλων και το πολύ χαμηλό ποσοστό ισοπαλιών. Το ανδρικό και το γυναικείο σκάκι το χώριζε μία άβυσσος. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι λίγους μήνες αργότερα έλαβε μέρος το θρυλικό τουρνουά διεκδικητών της Ζυρίχης του 1953 στο οποίο το σκάκι που παίχτηκε αντέχει - στην μεγάλη πλειοψηφία των παρτίδων - σε σημερινές αναλύσεις και αποτελεί διαχρονικά έξοχο εκπαιδευτικό υλικό, ειδικά μέσα από το διάσημο βιβλίο του Bronstein. Θα έπρεπε να περάσει μια δεκαετία ακόμα για να ανέβει σημαντικά το επίπεδο.

Νικήτρια του τουρνουά και επίσημη διεκδικητής του τίτλου, η Elisaveta Bykova. Γεννημένη λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το Νοέμβρη του 1913, στο Bogolyobovo παρέμεινε στην κορυφή του παγκοσμίου σκακιού για περίπου 12 χρόνια. Πέθανε στη Μόσχα το Μάρτη του 1989 χωρίς να δει το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Μηχανικός τυπογραφείου στο επάγγελμα, αλλά και αρθρογράφος σε σκακιστικά έντυπα, έγραψε και τρία βιβλία για το γυναικείο σκάκι - το ένα μάλιστα για την Vera Menchik - ενώ εδώ και μια δεκαετία περίπου διεξάγονται τουρνουά στη μνήμη της  Το 2013 ήταν ανακηρυγμένο από τη FIDE ως έτος Elisaveta Bykova. Εκείνη τη χρόνια διοργανώθηκε τουρνουά σκακιού, ντάμας και Go προς τιμή της. Οι μάχες της για τον παγκόσμιο τίτλο θα περιγραφούν σε επόμενα μέρη της σειράς.