Παράλληλες Αναλύσεις Ι - Σάντα Μόνικα 1966

Το τουρνουά στη Σάντα Μόνικα το 1966, γνωστό και ως δεύτερο κύπελλο Piatigorsky, εκτός από το γεγονός πως ήταν το ισχυρότερο που έγινε σε Αμερικάνικο έδαφος από τις αρχές του αιώνα - συμμετείχαν οι Spassky και Petrosian λίγο μετά το ματς μεταξύ τους για τον παγκόσμιο τίτλο, Fischer, Larsen, Reshevsky, Najdorf, Portisch, Unzicker, Ivkov και Donner - συνοδεύτηκε με ένα από τα καλύτερα βιβλία για τουρνουά που έχουν γραφτεί. Ο Isaac Kashdan, ο επιμελητής του βιβλίου, μπορεί να μην είχε την πένα και το σκακιστικό μέγεθος ενός Bronstein, του οποίου το βιβλίου για το τουρνουά διεκδικητών του 1953 παραμένει για πολλούς το καλύτερο βιβλίο του είδους που έχει εκδοθεί ποτέ, όμως το γεγονός πως η πλειοψηφία των παρτίδων που περιέχει αναλύονται και από τους δύο παίκτες, το κάνει ξεχωριστό. Η εναλλαγή των σκέψεων δύο κορυφαίων grandmaster κατά τη διάρκεια κάθε παρτίδας και ειδικά τα σημεία εκείνα στα οποία οι εκτιμήσεις τους διαφέρουν, καθιστούν το βιβλίο αυτό συναρπαστικό για τους φίλους του σκακιού.

Έτσι λοιπόν, όταν μου ήρθε η ιδέα για μια σειρά αναρτήσεων στις οποίες θα παρουσιάζονται παρτίδες με σχόλια από τους δύο συμμετέχοντες ή/και τρίτους αναλυτές, το τουρνουά αυτό αποτέλεσε τη φυσική επιλογή για το πρώτο μέρος. Αξίζει να σημειωθεί πως οι αναλύσεις είναι του 1966 και άρα έχουν τρύπες τις οποίες μπορεί να βρει ο καθένας με ένα engine. Η ουσία βέβαια δεν είναι να διαβάσει κάποιος τις τέλειες αναλύσεις αλλά να μπει στο μυαλό ενός grandmaster παγκοσμίας κλάσεως όταν αυτός αναλύει παρτίδες τόσο υψηλού επιπέδου λίγες μόνο μέρες μετά το παίξιμό τους.

Larsen-Petrosian

Santa Monica (7), 1966

1. e4 c5 2. Nf3 Nc6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 g6 5. Be3 Bg7 6. c4 Nf6 7. Nc3 Ng4 8. Qxg4 Nxd4 9. Qd1

Petrosian: Μέχρις εδώ όλα είναι γνωστά για κάποιον μαιτρ αν και μπορεί να φαίνονται δύσκολα στον ερασιτέχνη. Η θέση που έχει προκύψει έχει αναλυθεί ενδελεχώς και δείχνει δύσκολη για τον μαύρο. Είχα όμως ευχάριστες αναμνήσεις. Στο τουρνουά διεκδικητών του 1959 είχα βγάλει καλό παιχνίδι εναντίον του Keres.

9...Ne6

Petrosian: Όπως και με τον Keres. Σήμερα μετά από περαιτέρω ανάλυση, το 9...Nc6 φαίνεται προτιμότερο, χωρίς να αλλάζει τη συνολική εκτίμησή μου για τη βαριάντα.

10. Qd2 d6 11. Be2 Bd7 12. O-O O-O

13. Rad1

Larsen: O Petrosian έχει παίξει αυτή τη βαριάντα αρκετές φορές. Στο τουρνουά διεκδικητών του 1959, ο Keres συνέχισε εναντίον του με 13. Rac1 και τοποθέτησε τον άλλο πύργο στο d1. Ο Petrosian είχε δύσκολη θέση αλλά τελικά κέρδισε με μια θυσία βασίλισσας!

Petrosian: Ο Larsen διαλέγει έναν ενεργητικό σχηματισμό, που διαφέρει προς το καλύτερο γι αυτόν από το σχέδιο του Keres: Rfd1, Rac1, f3, b3 κλπ, ο οποίος δε δημιουργεί κάποιο πρόβλημα στα μαύρα. Τώρα η απειλή 14. c5 κρέμεται στον αέρα.

13...Bc6 14. Nd5 Re8

Larsen: Αυτήν την κίνηση δεν την καταλαβαίνω. Γιατί όχι 14...Nc5 15.f3 a5? Σκόπευα να παίξω 16.Rfe1 ακολουθούμενο από Bf1 σε αυτήν την περίπτωση, αλλά δε θα ήταν εύκολο να επιτεθώ απέναντι σε ένα τόσο σταθερό σχηματισμό του μαύρου.

Petrosian: Εδώ ξόδεψα αρκετό χρόνο καθώς δε μπορούσα να βρω κάποιο πλάνο του γούστου μου. Το φάγωμα στο d5 είτε αμέσως είτε μετά από 14...Nc5 15. Qc2 που φαινόταν πολύ παθητικό. Έτσι αποφάσισα να παίξω μια προφυλακτική κίνηση που ενδυναμώνει την άμυνα του e7 πιονιού.

15. f4

15...Nc7

Larsen: Τώρα στο 15...Nc5 υπάρχει το 16.e5

Petrosian: Πολύ διστακτικά έπαιξα αυτήν την άβολη κίνηση, καθώς αντιλήφθηκα πως στο αρχικό μου σχέδιο με 15...Nc5 16. e5 Nd7 , υπάρχει το 17. Nb4! που δίνει καθαρό πλεονέκτημα στα λευκά.

16. f5 Na6

Larsen: Μετά από 16...Nxd5, τα λευκά θα έτρωγαν μάλλον με το e πιόνι και ο μαύρος δε θα είχε αρκετό αντιπαιχνίδι στην επίθεση του λευκού που θα ακολουθούσε στην πτέρυγα του βασιλιά.

Petrosian: Ο ίππος προορίζεται για το d7 όπου θα κατέχει την ιδανική θέση ελέγχοντας ταυτόχρονα τα τετράγωνα f6 και e5, τα κρίσιμα τετράγωνα για την αμυντική ισορροπία των μαύρων.

17. Bg4

Larsen: Μια δύσκολη απόφαση - και μάλλον λανθασμένη! Πολύ ισχυρότερο θα ήταν το 17.b4! Ο μαύρος θα έπρεπε να μετακινήσει ξανά τον ίππο - στο b8 - και μετά το 18.b5 (και αν 18...Bxd5 19.Qxd5) η θέση του θα ήταν πολύ δυσάρεστη. Η κίνηση της παρτίδας σκοπεύει απευθείας τον βασιλιά όμως ο μαύρος έχει πολλές αμυντικές δυνατότητες.

Petrosian: Το 17. b4 Nb8 18. b5 θα ήταν πολύ ισχυρό καθώς τόσο στο 18...Bxd5 19. Qxd5 (απειλώντας Qxb7 και fxg6 στοχεύοντας το f7) όσο και στο 18...Bd7 19. Bg5 τα πράγματα θα ήταν δύσκολα για τα μαύρα. Ο Larsen επιλέγει την πιο επιθετική κίνηση, προσφέροντας όμως στα μαύρα ελπίδες για αντιπαιχνίδι.

17...Nc5 18. fxg6 hxg6

Larsen: Δε βλέπω καθαρή κατάρριψη απέναντι στο 18...fxg6. Υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες συνέχειες, για παράδειγμα: 19. e5 Bxe5 20. Bxc5 dxc5 21. Be6+ Kh8 22. Rf7 Rf8 23. Rdf1 Rxf7 24. Rxf7 Bg7 25. Rxg7 οδηγεί μόνο σε ισοπαλία. Το καλύτερο φαίνεται να είναι το 19.Bxc5 dxc5 20. Be6+ Kh8 21. Qg5 αλλά τα μαύρα κρατάνε μετά από 21...Bxd5.

Petrosian: Μετά το 18...fxg6 19. Bxc5 dxc5 20. Be6+ Kh8 21. Rf7 τα λευκά διατηρούν το πλεονέκτημά τους χωρίς να αναγκαστούν να θυσιάσουν υλικό. Σε αυτό το σημείο είχα αποφασίσει να παρασύρω τον αντίπαλό μου δίνοντάς του επιθετικές επιλογές γνωρίζοντας πως αν η επίθεσή του αποτύχει, η θέση των μαύρων θα είναι κατά πολύ βελτιωμένη από ό,τι πριν.

19. Qf2 Rf8 20. e5

Larsen: Ο μόνος τρόπος να συνεχιστεί η επίθεση! Η κίνηση αυτή αποτελεί ένα τυπικό παράδειγμα στο οποίο επιλέγει κάποιος προβαίνοντας σε απαγωγή εις άτοπον. Είναι απλό, όλες οι άλλες συνέχειες δεν είναι καλές. Το να κερδηθεί η βασίλισσα θα έδινε στα μαύρα πολύ καλή θέση: 20. Bxc5 dxc5 21. Nf6+ Bxf6 22. Rxd8 Raxd8 όταν ο μόνος που διατηρεί τύχες νίκης είναι ο μαύρος. Το κέρδος ενός πιονιού επίσης δε φαίνεται αρκετό για να δώσει πιθανότητες νίκης: 20. Bxc5 dxc5 21. Qxc5 Bxd5 22. Rxd5 Qb6 23. b4 Qxc5+ κλπ.

Petrosian: Η συνέχεια 20. Bxc5 dxc5 21. Nf6+ Bxf6 22. Rxd8 Raxd8 όπως και το 20. Bxc5 dxc5 21. Qxc5 Bxd5 22. Rxd5 Qb6 δεν με ανησυχούσαν. Επίσης προέβλεψα τη συνέχεια της παρτίδας και θεώρησα πως η κατάσταση που προέκυψε μετά την 22η κίνηση του λευκού δεν εγκυμονεί κινδύνους για μένα.

20...Bxe5 21. Qh4 Bxd5 22. Rxd5

Petrosian: Αν 5 ή 6 κινήσεις νωρίτερα μου έλεγε κάποιος πως θα ερχόταν κάποια στιγμή σε αυτή την παρτίδα που θα είχα την επιλογή μεταξύ πολλών καλών συνεχειών, δε θα τον πίστευα, παίρνοντάς το για καλοπροαίρετο αστείο. Τώρα όμως αν αναλογιστεί κανείς τις δυσάρεστες για μένα θέσεις που προηγήθηκαν, ένοιωσα σχετικά ευχάριστα.

Η πιο απλή κίνηση είναι φυσικά το 22...e6. Τα λευκά μπορούν να πάρουν τους δύο αξιωματικούς για πύργο με το 23. Qxd8 Rfxd8 24. Rxe5 dxe5 25. Bxc5 όμως η μάζα πιονιών σε συνδυασμό με τον έλεγχο της στήλης d επιτρέπει στα μαύρα να θεωρήσουν πως η θέση τους δεν είναι υποδεέστερη. Επίσης θα μπορούσα να παίξω 22...Ne4.

22...Ne6

Larsen: Ο παγκόσμιος πρωταθλητής παραβλέπει την 25η κίνησή μου. Ήταν μάλλον δυσαρεστημένος με τη θέση και έτσι πολύ γρήγορα πήρε την απόφαση να μπει σε μια συνέχεια που φαινομενικά υπόσχεται μια γρήγορη ισοπαλία. Μετά την παρτίδα ο Petrosian είπε πως έπρεπε να είχε παίξει 22...Ne4, όμως μετά το 23. Bf3 Nf6 24. Rb5 ο λευκός έχει καθαρό πλεονέκτημα. Κατά τη γνώμη μου καλύτερες τύχες θα του πρόσφερε το 22...e6. Είχα σχεδόν αποφασίσει πως σε αυτήν την περίπτωση θα έπαιζα 23. Bg5, αλλά μετά το 23...Qb6 24. Rxe5 dxe5 25. Be3 η θέση παραμένει αμφίρροπη.

Η σωστή απάντηση στο 22...e6 φαίνεται πως τελικά είναι το απλό 23. Qxd8 Rfxd8 24. Rxe5 dxe5 25. Bxc5. Δε μου άρεσε πολύ καθώς πίστευα πως ο μαύρος αποκτά καλό αντιπαιχνίδι, αλλά τώρα πιστεύω πως θα είχα τύχες νίκης σε αυτή τη βαριάντα, για παράδειγμα: 25...f5 26. Bd1 Rd2 27. Bb3! Rad8 28. Re1 Rxb2 29. Ba3 Rbd2 30. Bc1 R2d3 31. Bg5.

23. Rf3 Bf6

Larsen: Περισσότερες δυσκολίες στον λευκό θα έβαζε το 23...f5, παρόλα αυτά αρκεί το 24. Rh3 Kf7 25. Bxf5 gxf5 26. Qh5+ Kf6 27. g4 για τη νίκη.

Petrosian: Μετά από αυτό, ο λευκός κερδίζει θεαματικά. Δεν ήταν αργά για το 23...f5 24. Rh3 Kg7 με ελπίδες για πετυχημένη άμυνα. Αμέσως μόλις έβαλα τον αξιωματικό στο f6 κατάλαβα τον κίνδυνο, ήταν όμως αργά. Έτσι μου απέμενε μόνο μια ελπίδα....

24. Qh6 Bg7 25. Qxg6!

Larsen: Βεβαίως και είναι εκπληκτική η αίσθηση του να παίζεις μια τέτοια κίνηση, παρόλα αυτά ήταν μάλλον εύκολο να βρεθεί. Οι υπολογισμοί είναι σχετικά απλοί και η θυσία ήταν φυσικά προαποφασισμένη από την 23η κίνηση. Οι απειλές 26. Rxf7 και 26. Bxe6 είναι πανίσχυρες και το 25...Nc7 επιτρέπει ματ σε τρεις, 26. Qxg7+! Kxg7 27. Rxg5+ και 28. Rh3#. Οπότε η θυσία πρέπει να γίνει αποδεκτή. Λέχθηκε πως οι θεατές δεν περίμεναν τη θυσία. Μα καλά τί περίμεναν? 25. Qh4?

Petrosian: ....αλλά δεν ήταν γραφτό. Ο Larsen είχε δει αυτήν την κίνηση, στην πραγματικότητα απλή, παρόλα αυτά όμορφη και σπάνια. Θα μπορούσα ήδη να έχω εγκαταλείψει, αλλά η "μάχη" συνεχίστηκε.

25...Nf4

Larsen: Αυτή η ενδιάμεση δεν αλλάζει τίποτα ουσιαστικό.

26. Rxf4 fxg6 27.Be6+ Rf7

Larsen: 27...Kh7 28. Rh4+ Bh6 29. Bxh6 g5 30. Rxg5 Qb6+. Μια διασκεδαστική βαριάντα που αποδεικνύει πως χωρίς το c πιόνι όλη η κατασκευή των λευκών θα αποτύγχανε. Τώρα βέβαια ακολουθεί 31. c5! Στο 29...Rf5 (αντί για g5) 30. Rxf5 gxf5 31. Bf7! e5 32. Rh3 και η απειλή 24. Bf8+ αποφασίζει.

Ο μαύρος πύργος στο a8 δεν κάνει τίποτα και η βασίλισσα όχι και πολλά πράγματα, οπότε δεν είναι περίεργο που η ανάλυση αποδεικνύει την ορθότητα της θυσίας. Όλα τα λευκά κομμάτια συμμετέχουν στην επίθεση. Μετά το 27...Rf7 της παρτίδας, η υλική ισορροπία επανέρχεται ενώ τα μαύρα κομμάτια παραμένουν σε διακοπές.

28. Rxf7 Kh8

Larsen: Το 28...Be5 κρατάει το ματ αλλά μετά από 29. Rf5+ και 30. Rfxe5 ο λευκός κερδίζει εύκολα το φινάλε δύο αξιωματικών έναντι πύργου.

29. Rg5 b5

Larsen: Ο μαύρος ανοίγει "παράθυρο" για τη βασίλισσά του αλλά είναι ήδη πολύ αργά.

30. Rg3 1-0

Larsen: Ευτυχώς που έπαιξα αυτήν την ανακρίβεια στην 17η κίνηση!

Η παρτίδα αυτή έχει αναλυθεί από τον Kasparov στον τέταρτο τόμο του On My Great Predecessors και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο που αφιερώνει στον μεγάλο Δανό σκακιστή, όμως η παράθεση της ανάλυσής του που βρίσκει φυσικά αρκετές ανακρίβειες - Kasparov+Fritz αποτελούν πολύ δυνατό συνδυασμό - θεωρώ πως θα χαλάσει τη μαγεία. Η θυσία είναι βέβαια ολόσωστη. Το τελευταίο λάθος είναι όντως το 23...Bf6? H παρτίδα αναλύεται επίσης από τον Ftacnik στην MEGA DATABASE 2011 που συμφωνεί ως προς την ορθότητα της θυσίας αλλά τα δύο θαυμαστικά τα βάζει στο 20. e5!! O Δανός επέλεξε την παρτίδα αυτή και τη συμπεριέλαβε στο Master of Counter-Attack όπου κι αυτός εκτιμά πια περισσότερο το 20. e5!! και το θεωρεί τη δυσκολότερη κίνηση της παρτίδας. Το βιβλίο του Kashdan μπορεί πιο εύκολα να βρεθεί στην επανέκδοσή του από τις εκδόσεις Dover (1977) σε descriptive notation. Περιέχει και τις 90 παρτίδες του τουρνουά αναλυμένες με παρόμοιο τρόπο.