On the case of Andras Adorjan Vol.6 - Σημειώσεις, Βιβλία, Επίλογος

(Τα πρώτα 3 μέρη της σειράς http://chessnewsgr.blogspot.com/2010/05/on-case-of-andras-adorjan-vol1.html,http://chessnewsgr.blogspot.com/2010/05/on-case-of-andras-adorjan-vol2.html,http://chessnewsgr.blogspot.com/2010/05/on-case-of-andras-adorjan-vol3.html

Kasparov on Vladimirov http://chessnewsgr.blogspot.com/2010/06/on-case-of-andras-adorjan-vol4-kasparov.html

Daniilidis-Adorjan http://chessnewsgr.blogspot.com/2010/06/on-case-of-andras-adorjan-vol5-so-came.html)

Μεταφραστικές Σημειώσεις

Το κείμενο του Gary Kasparov για την υπόθεση Vladimirov έχει μεταφραστεί αυτούσιο από το Garry Kasparov On Modern Chess Part Three 1986-1987, ένα βιβλίο αφιερωμένο στο τρίτο K-K ματς - Λονδίνο/Λένινγκραντ 1986 - και στο τέταρτο - Σεβίλλη 1987. Τα κείμενα και οι αναλύσεις του Andras Adorjan που παρουσιάζονται στα 3 πρώτα μέρη της σειράς βρίσκονται διασκορπισμένα στα τρία βιβλία του που έχουν κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Batsford, Black Is OK!, Black Is Still OK! και Black Is OK Forever!. Η γραφή του Ούγγρου είναι παραληρηματική, με πολλές μικρές προτάσεις, ενώ η ροή των κειμένων του στα βιβλία αυτά διακόπτεται από τεράστιες παρενθέσεις - που μπορεί να καλύπτουν ολόκληρες σελίδες.

Μοιραία στη μετάφραση που επιχείρησα η απόδοση των κειμένων είναι πολύ ελεύθερη, ουσιαστικά μιλάμε για διασκευή. Ελπίζω να είχε κάποια συνοχή. Προσπάθησα να διατηρήσω την έντονη στίξη καθώς και κάποιες ιδιαιτερότητες του Adorjan, όπως για παράδειγμα το ότι γράφει τη λέξη ΜΑΥΡΑ (BLACK στο πρωτότυπο) με κεφαλαία γράμματα. Η ανάλυση της παρτίδας Daniilidis-Adorjan υπάρχει ολόκληρη στο Black Is OK Forever! Στο 5ο μέρος της σειράς παρουσιάζεται συντομευμένη περίπου στο μισό.

Το προσωπικό μανιφέστο του Andras Adorjan αναπτύσσεται σε αυτά τα τρία βιβλία, τα οποία απέχουν πολύ από τη τυπική φόρμα ενός σκακιστικού βιβλίου. Φιλοσοφικά δοκίμια, αλληλογραφία του συγγραφέα με όποιον μπήκε στον κόπο να του γράψει - από GM μέχρι ενθουσιώδεις ερασιτέχνες -, θεματικά rapid τουρνουά που διοργάνωνε κατά καιρούς ο Adorjan με Ούγγρους μαιτρ πάνω σε συγκεκριμένες βαριάντες, οι εμπειρίες του ως βοηθός του Kasparov και του Spraggett - τον οποίο αποκαλεί χαϊδευτικά Καναδό μπάσταρδο -, εντυπώσεις του από την περίοδο που προπονούσε τον έφηβο τότε Peter Leko (και του οποίου το ρεπερτόριο με τα μαύρα άλλαξε 100% την περίοδο 1996-1999 λόγω του Adorjan), στατιστικά, ποιήματα και δεκάδες αναλυμένες καινοτομίες του συγγραφέα. Αξιοσημείωτο το ότι στα βιβλία αυτά όλα τα διαγράμματα έχουν τον Μαύρο από την κάτω πλευρά, καθώς ο συγγραφέας θεωρεί ότι η τοποθέτηση των λευκών στην κάτω πλευρά των διαγραμμάτων ενισχύει το δόγμα της υπεροχής τους.

Στο βιβλίο Kasparov On Modern Chess - Revolution in the 70s, ζητήθηκε από κορυφαίους θεωρητικούς της περιόδου 1970-1990 να γράψουν ένα μικρό αρθράκι με τις απόψεις τους πάνω στην εξέλιξη του σκακιού. Τι ρόλο έπαιξε το φαινόμενο Robert Fischer? Ποιοι ήταν οι πραγματικοί επαναστάτες που διαμόρφωσαν το μοντέρνο σκάκι? Σε ποια ανοίγματα και συστήματα ήταν πιο ραγδαίες οι εξελίξεις? Ποια ήταν η δική σας συμμετοχή σε όλη αυτή τη διαδικασία? Ο ρόλος των υπολογιστών? Οι απαντήσεις ,στην πλειοψηφία τους, απολαυστικές. Αντί επιλόγου σε αυτή τη σειρά αναρτήσεων, ας δούμε τί έχει να πει ο Andras Adorjan για όλα αυτά.

Στο σκάκι σήμερα (2007) βλέπουμε πως η δημιουργική σκέψη, οι πρωτότυπες ιδέες, η βαθιά στρατηγική αντίληψη (θυμηθείτε τον Efim Geller!) βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία. Ο σκακιστικός κόσμος έχει μετατραπεί σε περιοδεύων τσίρκο, στο οποίο συμμετέχουν περίπου 25 σκακιστές. Οι ιδέες που παράγουν φαντάζουν φτωχές σε σύγκριση με αυτές που βλέπαμε πριν 30 χρόνια. Πότε ήταν η τελευταία φορά που κάποιος πρότεινε μια καινοτομία στην 5η κίνηση? Ίσως ο Najdorf (5...a6) ή - ας με συγχωρέσετε - ο Adorjan, 1.d4 Nf6 2.c4 g6, 3.f3 e5!? (Kramnik-Leko, Tilburg 1998).

Τη δεκαετία του 60 ήταν δύσκολο ακόμα και να βρει κανείς ένα απλό bulletin. Η εμφάνιση του Informator το 1966 και της ECO αποτέλεσε τον καταλύτη για την 'ποιοτική επανάσταση' στην παρουσίαση σκακιστικών ιδεών που ακολούθησε. Οι παίκτες με θέληση και ικανότητες, άρχισαν να καταγράφουν τις ιδέες και τις αναλύσεις τους σε μεγάλα τετράδια. Ήταν πολύ "ήσυχες" εποχές: υπήρχε βασικά το Informator, το Shakhmatny Bulletin και καναδυό ακόμα περιοδικές εκδόσεις, αλλά ήξερες ότι και οι υπόλοιποι βρίσκονταν στην ίδια φτωχή - από πληροφορίες - θέση. Αυτή η πενία πληροφοριών έκανε μάλλον καλό στους παίκτες, τους υποχρέωσε να χρησιμοποιήσουν το μυαλό τους.

Συνήθιζα να λέω πως 'η ζωή είναι σαν το σκάκι, αλλά στο σκάκι σε αντίθεση με τη ζωή, η αλήθεια πολλές φορές θριαμβεύει'. Έτσι ο τρόπος που έπαιζε ο Geller την Ισπανική και την Ινδική του Βασιλιά (στα χνάρια του Bronstein) ήταν τόσο λογικός και κρυστάλλινος που αποτέλεσε αποκάλυψη αλήθειας για όλους. Από την άλλη ο Larsen κέρδισε αμέτρητες παρτίδες με το 1.b3 χρησιμοποιώντας την αστείρευτη θέλησή του και κοροϊδεύοντας όλον τον σκακιστικό κόσμο, ο οποίος μετά από χρόνια κατάλαβε ότι μετά από αυτή την κίνηση ο μη-Larsen λευκός παλεύει για την ισότητα. Ο Petrosian διέλυε τον μύθο του πλεονεκτήματος της πλειονότητας στην πτέρυγα της βασίλισσας. Ο Ribli, ο Sax και εγώ εργαστήκαμε φανατικά πάνω στην Grunfeld - και αργότερα μετέδωσα το μικρόβιο και στον Kasparov, ενώ ο Korchnoi πέραν των υπολοίπων αμέτρητων κατορθωμάτων του, απέδειξε πως δεν υπάρχουν 'δηλητηριασμένα πιόνια', απλά όσοι τα έτρωγαν μέχρι τότε δεν ήξεραν να αμύνονται σωστά.

Υπήρξαν πολλές αλλαγές μετά το 1972. Όλα τα είδη της Σικελικής, το σύστημα του 'σκαντζόχοιρου', η Grunfeld. Η 'άρρωστη' Ινδική του Βασιλιά 'γιατρεύτηκε' από τον Dr. Nunn και αργότερα έγινε φονικό όπλο στα χέρια του Kasparov. Είναι δύσκολο να θυμηθεί κανείς όλους τους πρωτοπόρους. Παρατηρήθηκαν και άλλου τύπου αλλαγές. Ο 'σκαντζόχοιρος' διέλυσε το μύθο της εδαφικής υπεροχής. Όταν το πρωτοείδα αυτό στην παρτίδα Portisch-Andersson, Milan 1975, δεν πίστευα στα μάτια μου! Δεν καταλάβαινα τίποτα! Ο μεγάλος Ulf με τις 'κοντές' κινήσεις του - μυστηριώδεις μανούβρες στην 7η και 8η γραμμή - φαινόταν σαν να περιμένει άσκοπα την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Έκανα λάθος φυσικά. Όταν συνειδητοποίησα της κρυμμένες δυναμικές δυνατότητες της θέσης του Μαύρου σε αυτό το σύστημα κέρδισα πολλές παρτίδες επί παικτών όπως ο Korchnoi, ο Uhlmann και ο Miles. Ο 'σκαντζόχοιρος' ήταν επανάσταση αντίστοιχη της βλασφημίας του Boleslavsky ...e7-e5 στη Σικελική, παραχωρώντας τον έλεγχο του d5 τετραγώνου (1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 Nc6 6.Be2 e5).

H Chelyabinsk (εννοεί την Sveshnikov) είναι επίσης μια άλλη τέτοια περίπτωση. Όχι μόνο επειδή ο Μαύρος αντεπιτίθεται αμέσως, αλλά κυρίως γιατί οδηγεί σε ποικίλες τρελές θέσεις τις οποίες η πλειοψηφία των παικτών της εποχής θεωρούσε παράλογες. Θυμάμαι την παρτίδα Ivanovic-Sveshnikov (1976) όταν σε ένα περίπλοκο μέσο ο μαύρος βασιλιάς κατέληξε στο e5(!!) και χάρισε τη νίκη στον μαύρο. Όπως έλεγε και ο Steinitz, 'Ο βασιλιάς είναι ισχυρό κομμάτι, ικανό να προστατεύσει τον εαυτό του'. Η βαριάντα ήταν υποτιμημένη ή για την ακρίβεια κακοεκτιμημένη. Την έπαιξα και εγώ - και με επιτυχία -, ενώ ο διεθνής μαιτρ Tamas Horvath ακόμα έχει ένα παρτιδόφυλλο από μια παρτίδα που παίχτηκε χρόνια πριν τον Evgeny. Τόσο ο Horvath όσο και εγώ, έχουμε γράψει βιβλία για αυτήν τη βαριάντα. Όταν όμως μετά από 1.e4 c5 2.Nf3 Nc6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 e5 6.Ndb5 d6 7.Bg5 a6 8.Na3 b5 άρχισαν να μου παίζουν 9.Nd5 Be7 10.Bxf6 Bxf6 11.c3 μπούχτισα. Όλες οι ρομαντικές μου ιδέες πήγαν χαμένες.

Κάθε επαγγελματίας σκακιστής προσηλώνεται στις βαριάντες που παίζει ο ίδιος. Από την ηλικία των 15 και σε όλη την καριέρα μου έπαιζα την Grunfeld με κάποιες εναλλαγές με το Modern Benoni, την Nimzo-Indian και την Queens-Indian. Ξεκίνησα να παίζω την 'παθητική' Caro-Kann με 4...Nd7 όταν συνειδητοποίησα ότι δεν διαθέτω κάποιο όπλο εναντίον της. Απέφευγα να ακολουθώ τις μόδες της εποχής, συνήθως συνέβαινε το αντίθετο ακόμα και στο υψηλότατο επίπεδο, στο οποίο ανήκα μόνο την περίοδο που έφτασα στους 8 των ματς διεκδικητών (1979-1980), όταν ήμουν βοηθός του Kasparov, του Spragett (στο νικητήριο ματς με τον Andrei Sokolov, Saint John 1988) και όσο ήμουν προπονητής του Leko (για τρία χρόνια αθροιστικά μέσα στην περίοδο 1993-1999). Πολύ λίγοι έχουν βρει περισσότερες καινοτομίες από μένα - ειδικά με τα Μαύρα.

Από το πρώτο άρθρο μου το 1965 στην Magyar Sakkelet, έχω γράψει και αναλύσει αρκετά. Εκτός από τις διάφορες συμμετοχές μου σε περιοδικά, έχω γράψει 12 βιβλία, αφιερωμένα κυρίως στο θέμα 'Black Is OK!'. Τώρα ετοιμάζω μια περίληψη με τίτλο 'Dogma is dead - Black is back"! Αν οι υπολογιστές απειλούν το σκάκι? Όχι, κάθε άλλο! Δεν βλέπω κανένα όριο στο σκάκι.

(τέλος της σειράς)