Short Story II - Ο τελευταίος γύρος

Ο Τελευταίος Γύρος

Kester Svendsen

Ο Γέρος-Μαιτρ χάζευε τη σκακιέρα και τα κομμάτια ξανά, αν και είχαν περάσει κάτω από τα μάτια του αμέτρητες φορές. Όσο ο αρχιδιαιτητής μιλούσε δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο από το να περιμένει. Και όσο περίμενε, τα ερωτήματα επέστρεφαν και βασάνιζαν το μυαλό του. Θα μπορούσε αυτή να είναι η τέλεια παρτίδα, όμορφη δημιουργία, τέχνη? Μέσα από τη σύγκρουση των δύο προσωπικοτήτων, των μυαλών, των μνημονικών, θα μπορούσε να προκύψει κάτι περισσότερο από μια απλή νίκη και ήττα? Αυτή η αέναη αναζήτηση της κρυμμένης ομορφιάς! Πώς ήταν μια τέλεια σκακιστική παρτίδα? Είχε δίκιο ο Capablanca? Θα ήταν ισοπαλία με τους δύο μόνο βασιλιάδες να απομένουν σε μια άδεια σκακιέρα? Ή μήπως μια θεαματική νίκη? Ή μια σταθερή συσσώρευση μικρών λεπτομερειών στην πορεία προς το αποφασιστικό πλεονέκτημα? Η φωνή του διαιτητή τον έβγαλε από τις σκέψεις του:

"Τελευταίος γύρος. Ο Rolavsky, ο Ρώσος πρωταθλητής προηγείται με 7 βαθμούς. Ισοπαλίες με Henderson και Zettler, ακολουθούμενες από 6 συνεχείς νίκες"

Οι ονειροπολήσεις του για μια τέλεια παρτίδα έσβησαν. Νίκη? Θα μπορούσε να αποσπάσει έστω μια ισοπαλία? Να περιορίσει τον αλάνθαστο Rolavsky, του οποίου οι συμπατριώτες αναλύουν για χρόνια κάθε άμυνα στο Γκαμπί της Βασίλισσας και την Ισπανική Παρτίδα?

"Ο αντίπαλός του μισό βαθμό πίσω. Κανείς άλλος δεν τους πλησιάζει."

Ο Γέρος-Μαιτρ κοίταξε προς τις υπόλοιπες σκακιέρες, προς το κέντρο της αίθουσας. Ο Epstein και ο Creech, μια σκηνή επαναλαμβανόμενη για πολλοστή φορά. O Batchelor, πυκνοφρύδης και νευρικός να κοιτάει υποτιμητικά τον μικροσκοπικό Zeitlin, ο οποίος προσπαθεί να βρει κουράγιο προσποιούμενος πως ο αγώνας είναι μεταξύ ίσων. Οι άλλοι ακόμα πιο μακριά. Οι τεράστιες σκακιέρες στον τοίχο, οι βοηθοί έτοιμοι να αναμεταδώσουν τις παρτίδες. Οι θεατές, που ανυπομονούν να τελειώσει την εισαγωγή του ο διαιτητής για να αρχίσουν οι αγώνες.

"Δέκα χρόνια έχουν περάσει από το τελευταίο νικηφόρο του τουρνουά. Η πρόσκλησή του εδώ, περισσότερο συμβολική για να τιμηθεί η καριέρα του. Και τώρα η μεγάλη επιστροφή του ενάντια στους 8 από τους καλύτερους παγκοσμίως. Ο θρόνος κενός μετά το θάνατο του μεγάλου Alekhine. Έχοντας σιγουρέψει τη δεύτερη θέση, ήδη ξεπέρασε το κατόρθωμα του γερό-Λασκερ στη Μόσχα. Μπορεί αυτός ο βετεράνος του σκακιού να πάρει ολόκληρο το βαθμό από τον ένατο και τελευταίο του αντίπαλο, τον ανίκητο Ρώσο? Χρειάζεται τη νίκη, ο Rolavsky απλώς την ισοπαλία."

AVRO Tournament, Alekhine, Botvinik

Μπορεί να κερδίσει? Για μια στιγμή ονειροπόλησε για το τί θα σημάνει μια τέτοια νίκη. Επιδείξεις! Περιοδείες! Χρήματα! Νέες εκδόσεις των βιβλίων με τις παρτίδες του! Συμβόλαια! Όχι άλλη φτώχεια, κακοπληρωμένα αρθράκια σε περιθωριακά σκακιστικά έντυπα που βγάζουν ένα-δυο τεύχη και κλείνουν, βιβλία που δεν αγοράζει κανείς, μαθήματα σε άσχετους ερασιτέχνες που για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι να ξεγελάσουν τους εξίσου άσχετους αντιπάλους τους. Πόσοι και πόσοι μεγάλοι μαιτρ, που αφιέρωσαν τη ζωή τους στο σκάκι δεν πέθαναν στην ψάθα, άφραγκοι σαν τον Alekhine?

"O μόνος παίκτης στον κόσμο με θετικό σκορ επί του Rolavsky. Η θρυλική του νίκη σε μινιατούρα 15 κινήσεων στο Bitzer Lake! Έχουν περάσει 10 ολόκληρα χρόνια από τότε."

Bitzer Lake! Ο Γέρος-Μαιτρ ξανακοίταξε προς τη σκακιέρα και αναρωτήθηκε για το τί άνοιγμα να παίξει αυτή τη φορά. Γκαμπί της Βασίλισσας?

"Όπως ο συμπατριώτης του ο Marshall, ποτέ δεν τον ενδιέφερε μόνο το αποτέλεσμα. Θέλει κάθε παρτίδα του να είναι έργο τέχνης."

Ισπανική? Μήπως ο Rolavsky κρατάει κάποια μυστική άμυνα στην Ισπανική μετά το Bitzer Lake? Και αν ναι, θα καταφέρει ο ίδιος να την καταρρίψει ψυχρά, όπως ο Capablanca την βαριάντα του Marshall στη Νέα Υόρκη? Τι να παίξει? e4 ή d4?

Η φωνή σταμάτησε. Ο διαιτητής ήταν στο τραπέζι του, ξεκινώντας το ρολόι. 2 ώρες για 30 κινήσεις. Οι φωτογράφοι συνωστίζονταν γύρω από τη σκακιέρα. Κοίταξε μέσα στα μάτια του Rolavsky και είδε χαραγμένη εκεί την ανάμνηση του Bitzer Lake.

Ξαφνικά ένοιωσε κουρασμένος. Ξανά το δίλημμα που τον έχει βασανίσει εκατοντάδες φορές τα τελευταία πενήντα χρόνια. Να παίξει για τη νίκη ή για την τελειότητα? Τα φαντάσματα εκατοντάδων χαμένων παρτίδων και τουρνουά λόγω αυτής της αναποφασιστικότητάς του ξύπνησαν. Το ρολόι δίπλα στον αγκώνα του χτυπούσε ανελέητα. e4 ή d4? Και όπως πάντα, σε μια γωνιά του μυαλού του, το αιώνιο ερώτημα. Θα μπορούσε αυτή η παρτίδα να αποτελέσει έργο τέχνης? Σκεφτόταν τον Kieseritzky που όλοι τον θυμούνται ως τον χαμένο εκείνης της λαμπρής παρτίδας του Anderssen.

Lasker 1920, The Netherlands

O Rolavsky στριφογύρισε στη θέση του και κάπου μέσα στο μυαλό του Γέρου-Μαιτρ ξύπνησαν μνήμες. Ο Lasker να παίζει 4.Bxc6 στην Αγία Πετρούπολη, η πιο νουλοβαριάντα της Ισπανικής τη στιγμή που ήθελε μόνο νίκη. Ψυχολογικό σκάκι. Ο Capablanca να αγωνιά για το τί είχε ετοιμάσει ο αντίπαλός του. Ο Lasker ψυχρός σαν πέτρα. O Rolavsky στριφογύρισε ξανά στη θέση του και ξαφνικά ο Γέρος-Μαιτρ δεν ένοιωθε κουρασμένος πια. Χαμογέλασε στον Rolavsky και έπαιξε e4. Τα φλας των φωτογράφων άναψαν. Το κοινό πλησίασε περισσότερο την ώρα που ο Rolavsky απαντούσε συμμετρικά με e5. Χωρίς δισταγμό, ο Γέρος-Μαιτρ, τοποθέτησε το πιόνι της βασίλισσας δίπλα στο πιόνι του βασιλιά και άρχισε να ακούει τους ψιθύρους των θεατών.

"Κεντρική Παρτίδα! Παίζει την Κεντρική Παρτίδα? O Mieses το συνήθιζε. Αλλά η βασίλισσα βγαίνει έξω πολύ νωρίς. Έχει να παιχτεί από τότε που τη δοκίμασε ο Tartakower στην Στοκχόλμη στην παρτίδα του με τον Reshevsky. Μα είναι τρελός? Ο Rolavsky θα τον κάνει κομμάτια!"

Δεν υπάρχει άλλη επιλογή εκτός από το να φαγωθεί το πιόνι, αλλά ο νεαρός Rolavsky καθυστέρησε για λίγο μέχρι να το παίξει. Ο Γέρος-Μαιτρ τον ξανακοίταξε στα μάτια, χαμογέλασε και πάλι, έπαιξε c3 και κάθισε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του παρατηρώντας τις αντιδράσεις. Ο Rolavsky ανασηκώθηκε έκπληκτος. Οι ψίθυροι του κοινού άρχισαν σαν βροντή που έρχεται από μια μακρινή καταιγίδα.

"Δανέζικο Γκαμπί? Δανέζικο Γκαμπί! Δύο πιόνια. Ποιος τολμάει να δώσει στον Rolavsky δύο πιόνια απλά για καλύτερη ανάπτυξη? Τι νομίζει πώς παίζει? Μπλιτζ? Έχει να παιχτεί σε σοβαρό τουρνουά 20 χρόνια όταν ο Marshall πήρε μια ισοπαλία από τον Capa"

Ο Rolavsky κοιτούσε με σφιγμένα χείλη και βλέμμα αποδοκιμασίας. Έφαγε το δεύτερο πιόνι.

Για μια στιγμή το μυαλό του Γέρου-Μαιτρ ταξίδεψε σε άλλες αίθουσες και ξενοδοχεία, στο Crystal Palace, στα χιλιάδες μέρη που στάθηκε μπροστά σε μια σκακιέρα και κούνησε ένα πιόνι ή έναν ίππο. Τα σιμουλτανέ στα οποία περπάτησε ασταμάτητα ανάμεσα σε 15, 50, παραπάνω από 100 τραπέζια, επιστρέφοντας συνεχώς στα ίδια κακοχυμένα κομμάτια, στις ίδιες άσχημες σκακιέρες, να αναρωτιέται αν σε κάποια από όλες αυτές τις κακοπαιγμένες παρτίδες υπάρχει κρυμμένο κάποιο μυστικό. Ο πυκνός καπνός, το κακό φαγητό, οι ατελείωτες ώρες περπατήματος, οι βαρετοί αντίπαλοι που έπαιζαν για μια νίκη ή ισοπαλία απέναντι στον μαιτρ και συνέχιζαν ακόμα κι όταν βγαίναν με βασίλισσα και πολλά κομμάτια λιγότερα. Θυμόταν επίσης και τα φανταχτερά τουρνουά του Margate, του Hastings, του San Remo, του Monte Carlo, τα κοσμήματα των γυναικών και τους γαλαζοαίματους να κοιτούν πάνω από τους ώμους του τη σκακιέρα. Ξαναζούσε εκείνη τη στιγμή στο Breslau, που ο Marshall σφήνωσε τη βασίλισσα του μέσα σε μια φωλιά από πιόνια του Lewitzki, όταν οι θεατές πάνω στον ενθουσιασμό τους για την πιο κομψή κίνηση όλων των εποχών, έλουσαν την σκακιέρα με χρυσά νομίσματα. Σιγά σιγά έσβησε τις αναμνήσεις από το μυαλό του και ρίχνοντας μια ματιά προς τους θεατές έπαιξε τον αξιωματικό του στο c4.

Groningen 1946

Το κοινό ήταν ανήσυχο. Όλοι περίμεναν πως ο Rolavsky θα φάει και το τρίτο πιόνι και θα αντέξει την επερχόμενη επίθεση. Ο Γέρος-Μαιτρ αναρωτήθηκε. O Rolavsky πάντα έτρωγε το πιόνι στο Γκαμπί της Βασίλισσας, μάλλον επειδή δεν επρόκειτο για κανονικό γκαμπί. Στο Δανέζικο Γκαμπί έπρεπε να φάει το πρώτο και μπορούσε χωρίς φόβο να φάει και το δεύτερο όπως λένε τα βιβλία. Ο Schlechter πάντα έτρωγε και το τρίτο. Αλλά πότε έπαιξε τελευταία φορά ο Rolavsky έναντι αυτού του ανοίγματος? Αυτός ο νεαρός μάγος ήταν αναποφάσιστος. Τελικά έφτασε η στιγμή. Nf6. Ανάπτυξη. Ασφάλεια. Ο Γέρος-Μαιτρ έπαιξε Nf3 και πάτησε το ρολόι.

O Rolavsky βυθίστηκε και πάλι στις σκέψεις. Το κοινό ανησυχούσε. Μερικές κινήσεις ακόμη, σκέφτηκε ο Γέρος-Μαιτρ, και θα ξέρω αν θα έχω ελπίδες για ισοπαλία ή νίκη. Η ανάμνηση του Chigorin να χάνει μια παρτίδα σε 8 κινήσεις του δημιούργησε έναν ξαφνικό φόβο. Ο Alapin έχει χάσει σε 5! Αλλά ο Rolavsky ήταν πολύ διστακτικός, σαν να προσπαθούσε να θυμηθεί τη σωστή συνέχεια. Σίγουρα το πιόνι δεν ήταν δηλητηριασμένο. Αλλά ήδη ο Λευκός έχει αναπτύξει δύο κομμάτια και ο μαύρος ένα. Ακόμα και πριν ο Rolavsky ακουμπήσει τον αξιωματικό, ο Γέρος-Μαιτρ τον είχε μετακινήσει νοερά στο c5. Εκεί κατέληξε και μια δύναμη κατέκλυσε το μυαλό του Γέρου-Μαιτρ. Η απάντησή του ήταν προφανής άλλα δεν την έπαιξε αμέσως. Προσπαθούσε να διαβάσει το μυαλό του αντιπάλου, ένα μυαλό γεμάτο με εγκυκλοπαιδικές γνώσεις πάνω σε όλα τα ανοίγματα, γεμάτο με εκατοντάδες συγκεκριμένες συνέχειες. Μήπως είχε κλονιστεί αυτή η τέλεια μηχανή? Το κοινό είχε αρχίσει να το πιστεύει. Ξέφυγε από κάπου ένας ψίθυρος: "Γιατί δεν έφαγε το πιόνι? Γιατί όχι"?

Γιατί όχι? Μήπως ο Rolavsky θυμόταν το Bitzer Lake και την οργή του που τον οδήγησε στο να γκρεμίσει τα κομμάτια από τη σκακιέρα στην 15η κίνηση? Τώρα ο Γέρος-Μαιτρ σήκωσε τον ίππο και απομάκρυνε το μαύρο πιόνι από το c3. Ο Rolavsky έπαιξε d6 και αφού ο Γέρος-Μαιτρ έκανε το ροκέ του ήταν προφανές ότι είχε αντάλλαγμα για το πιόνι. Ξανά οι ψίθυροι: "Επτά κινήσεις και ο Rolavsky αμύνεται. Ανήκουστο. Από Δανέζικο Γκαμπί?"

Μετά από σκέψη ο Ρώσος έκανε ροκέ και τώρα ο Γέρος-Μαιτρ ένοιωθε να τον προκαλεί το σκακιστικό του ένστικτο. Κάνε επίθεση. Προκάλεσε μια αδυναμία. Ένας συνδυασμός. Βαριάντες γεμίζανε τη σκέψη του. Τα κομμάτια στη σκακιέρα ζωντάνεψαν και κινούνταν για 8-10 κινήσεις νοερά. Προκάλεσε μια αδυναμία! Αλλά ο Rolavsky θα μετακινούσε το πιόνι με όλη την πτέρυγα της βασίλισσας υποανάπτυκτη? Ο Γέρος-Μαιτρ έπιασε τον ίππο του f3 και ένας στεναγμός ακούστηκε από το πλήθος. "Μια κίνηση. Ένα απλό τέμπο και o Rolavsky θα ισοφαρίσει. Γιατί δεν καρφώνει τον ίππο του?". Μετά από στιγμιαίο δισταγμό ο ίππος προσγειώνεται στο g5. Ορίστε. Θα κουνήσει ο Rolavsky το πιόνι? Ένας παίκτης που παίζει πάντα τις αντικειμενικά καλύτερες κινήσεις όχι. Κάποιος που θέλει να καταρρίψει πειστικά ένα γκαμπί όμως? Μήπως ο Rolavsky άφησε λίγη από τη δύναμη του όταν έπαιξε την 3η κίνηση? Μήπως νοιώθει αδυναμία? Σκέφτεται, πύργος και πιόνι για αξιωματικό και ίππο?

Ο Rolavsky μελέτησε τη θέση για πολλή ώρα. Μετά έσπρωξε το πιόνι του στο h6, και το άφησε σαν να κάηκε το χέρι του. Τώρα το πλήθος ήταν σιωπηλό, περιμένοντας. Και ξαφνικά φωτίστηκε το μυαλό του Γέρου-Μαιτρ από μία αναλαμπή. Ένας συνδυασμός, οι κινήσεις να κυλούν η μία μετά την άλλη με μια γλυκιά υπόσχεση. Η ισορροπία της θέσης, η ένταση, και όλα τελικά να κρατιούνται από ένα διαρκές σαχ του μαύρου, η φαντασίωση της αέναης κίνησης που δημιουργεί η κίνηση του ίππου σαν από εκκρεμές. Η τέλεια παρτίδα! Θα ανάγκαζε τον Rolavsky να παίξει για την ισοπαλία. Με λαχτάρα ο Γέρος-Μαιτρ έφαγε το f7 με τον ίππο και περίμενε τον Rolavsky να φάει με τον πύργο. Ο συνδυασμός ήταν ακλόνητος. Αλλά θα έβλεπε ο Rolavsky το σαχ με τον ίππο που πρέπει να δώσει 5 κινήσεις μετά για να κρατήσει την ισοπαλία? Θα έπαιρνε την ισοπαλία που θα του εξασφάλιζε τον παγκόσμιο τίτλο?

Havana 1966, αγώνες επίδειξης στα πλαίσια της ολυμπιάδας

Ο Rolavsky έφαγε με τον πύργο και ο Γέρος-Μαιτρ έσπρωξε αμέσως το πιόνι στο e5. Οι θεατές βλέποντας ξαφνικά τόσες πολλές κινήσεις μαζεμένες μετά από τόση ώρα αναμονής ξέσπασαν σε σχόλια. "Γιατί δεν έφαγε με τον αξιωματικό? Το d6 είναι καρφωμένο. Τι γυρεύει ο Γέρος? Όχι ο πύργος είναι καρφωμένος, δεν πάει πουθενά". Επιτέλους ο Rolavsky μετακίνησε τον απειλούμενο ίππο του στο g4. Ο Γέρος-Μαιτρ ξαναέσπρωξε στο e6 και έπιασε τον εαυτό να προσεύχεται. Ας μη φάει ο Rolavsky το πιόνι με τον αξιωματικό... Η βαριάντα σκοτείνιαζε το μυαλό του. ...Bxe6, παίζω Bxe6, απειλεί ματ με Qh4. Τρώω τον πύργο με σαχ, Kxf7. Qf3+ Kg8. Παίζω h3 και είναι χαμένος. Αλλά που είναι η ομορφιά? Η γοητεία? Απλώς μια νίκη. Για μια στιγμή ο Γέρος-Μαιτρ άρχισε να καταριέται τον εαυτό του και την παρανοϊκή άρνησή του να κερδίσει που του έχει στοιχίσει τόσο πολύ όλα αυτά τα χρόνια και άρχισε να εύχεται πια το αντίθετο. Να παίξει ο Rolavsky Bxe6. Η έλξη του παγκόσμιου τίτλου ξαφνικά ήρθε ισχυρή και οι μνήμες των πενήντα χρόνων κατά τα οποία η καρδιά του ήταν μοιρασμένη ανάμεσα στη μοίρα και την τελειότητα πιο έντονες. Έψαξε το πρόσωπο του Rolavsky καθώς τα λεπτά περνούσαν αδυσώπητα. 2 ώρες για 30 κινήσεις. Μόλις ένα τρίτο από αυτές έχουν παιχτεί και ο Rolavsky κοιτάει απλώς τη σκακιέρα. Για πάρα πολύ ώρα.

Αλλά τώρα ο Rolavsky μετακινούσε τη βασίλισσα και ο Γέρος-Μαιτρ την είδε να προσγειώνεται στο h4. Η συνέχεια που αρχικά έτρεμε και στη συνέχεια επιζητούσε εξαφανίστηκε από το μυαλό του και στη θέση της ήρθε μια αίσθηση φωτός και δύναμης. Η ένταση, οι απειλές και οι κόντρα απειλές, μεταμορφώνονταν στην ποίηση της αέναης κίνησης που είχε προβλέψει. exf7+ Kf8. Έπαιξε Bf4 κρατώντας το ματ στο h2. Το ρολόι σαν να χτυπούσε στο ρυθμό της καρδιάς των παικτών και ανέβαζε και αυτό το τέμπο του όταν ξαφνικά σαν κεραυνός ο Rolavsky απομάκρυνε το f2 πιόνι τοποθετώντας τον ίππο στη θέση του. Ο Γέρος-Μαιτρ έπαιξε Qe2. Η τέλεια παρτίδα! Μέτρησε τις κινήσεις.. Ng4+ Kh1 Nf2+. Η ένταση στη θέση των κομματιών! Η ισορροπία μεταξύ της συγκεντρωμένης λευκής δύναμης και του γυρολόγου ίππου!

Ο Rolavsky ίδρωνε τώρα και το πλήθος παρέμενε σιωπηλό. Δύο φορές ο Ρώσος άπλωσε το χέρι του προς τη σκακιέρα και δύο φορές το τράβηξε πίσω. Ο Γέρος-Μαιτρ ξαναμετρούσε. Μετά κοίταξε ξανά ψηλά μέσα στα μάτια του Rolavsky και το είδε! Bitzer Lake! Ο πόθος για εκδίκηση στα μάτια του αντιπάλου τον κλόνισε.

Ο Rolavsky έγερνε πάνω στη σκακιέρα απαιτώντας τη νίκη. Η ισοπαλία δεν τον ενδιέφερε. Το πλήθος αγνοώντας τις όλο και πιο αυστηρές συστάσεις του διαιτητή συζητούσε για το διαρκές σαχ.

"Φυσικά και έχει διαρκές σαχ. Ο ίππος απλά πάει μπρος-πίσω. Ο Γέρος πρέπει να αποτρελάθηκε. Χαρίζει τον τίτλο. Αλλά ο Rolavsky γιατί δεν παίζει επιτέλους?"

Επιτέλους ο Rolavsky έπαιξε. Σαχ εξ αποκαλύψεως. Ng4+. Ο Γέρος-Μαιτρ απομάκρυνε το βασιλιά στο h1 και μαζί και τις ελπίδες 50 χρόνων. Ο Rolavsky θα έδινε ένα σαχ ακόμα, θα έδειχνε στον διαιτητή το διαρκές και θα έστηνε τα κομμάτια στην αρχική τους θέση. Ο Γέρος-Μαιτρ περίμενε το αναπόφευκτο.

Αλλά ο Rolavsky δεν έδωσε το σαχ. Αργά αργά τα μάτια του γέρου μεταφέρθηκαν από το εκφραστικό πρόσωπο του Rolavsky προς τα ανέκφραστα κομμάτια του. Μέσα στη θολούρα του είδε την κίνηση του Ρώσου. Bd7.

Έμεινε να κοιτάει σαν χάνος την κίνηση και αναγνώρισε μια νέα ήττα. Δεν υπήρχε διαρκές σαχ. Ποτέ δεν υπήρξε. Σαν να έβλεπε τη θέση για πρώτη φορά ξαναμέτρησε μία προς μία τις κινήσεις. Αν έδινε ο Rolavsky το σαχ, τότε Rxf2 και στο Bxf2 ο λευκός κάνει ματ από το e8. Ο αξιωματικός πήγε στο d7 για να καλύψει το τετράγωνο e8. O Γέρος-Μαιτρ ξανακοίταξε προς τα πάνω και όπως άπλωσε το χέρι του προς τη σκακιέρα, αισθάνθηκε μάλλον παρά είδε κάτι στην άκρη των ματιών του Rolavsky. Τράβηξε πίσω το χέρι του και το πλήθος σταμάτησε να κρατάει την αναπνοή του με έναν αναστεναγμό.

Για μια φορά ακόμα κοίταξε τη θέση, αναρωτήθηκε, κλείνοντας τα αυτιά στη οχλαγωγία των θεατών. Και ξαφνικά το είδε. Και όλα έγιναν αχνά εκτός από τα κομμάτια που νοερά μεταφέρονταν στις προδιαγεγραμμένες θέσεις τους. Ξανά ο έλεγχος όλως των δυνατοτήτων. Τελικά, τράβηξε τον πύργο του a1 προς το τετράγωνο του βασιλιά. O Rolavsky αστραπιαία μετακίνησε τον άλλο του ίππο στο c6. Και τώρα μια μυστηριώδη δύναμη μετέτρεψε τον Rolavsky σε ένα απλό πιόνι σαν τα υπόλοιπα και έσβησε τα πάντα από το μυαλό του Γέρου-Μαιτρ. Μόνο οι κινήσεις απέμειναν. Και η τελική θέση. Οι πύργοι δίπλα δίπλα, ο ένας να δίνει σαχ, ο άλλος να καλύπτει το τετράγωνο διαφυγής. Ο πύργος στο λευκό τετράγωνο και ο αξιωματικός στο μαύρο, να δίνουν σαχ μαζί, ο ένας από μακριά και ο άλλος από κοντά στον μαύρο βασιλιά.

New York 1918

Εκεί! Εκεί ήταν! Δεν μπορούσε να λαθέψει πια. Μέσα από την ήττα, θρίαμβος! Μέσα από τον θάνατο, ζωή! Και μέσα από τα έντονα συναισθήματα μιας τέτοιας παρτίδας, μια ομορφιά που αντέχει για πάντα στο χρόνο. Αυτά τα 50 βασανισμένα χρόνια δεν περάσαν μάταια τελικά. Αυτή ήταν η τελειότητα, ένα έργο τέχνης, η αφαίρεση των δυνάμεων της δημιουργίας από τους δημιουργούς, από τη στιγμή εκείνη, από την ίδια τη σκακιέρα. Μια εκπληκτική δύναμη που ξεκινάει από την πιο παράτολμη κίνηση στο κόσμο του σκακιού, τη θυσία του πιο ισχυρού κομματιού, της βασίλισσας!. Όχι. Όχι μία βασίλισσα. Αλλά δύο! Μία βασίλισσα - συνδυασμός πύργου και αξιωματικού - πεθαίνει. Και από τη θυσία της γεννιέται νέα βασίλισσα, για να πεθάνει κι αυτή με τη σειρά της νεογέννητη και το ματ να δοθεί από τα "συστατικά" της, έναν πύργο και έναν αξιωματικό. Σίγουρα, μιλούσε στον εαυτό του πια ο Γέρος-Μαιτρ, δεν υπήρχε μεγαλύτερη ομορφιά από αυτό. Η νίκη ήταν δική του. Δεν είχε παρά να την αρπάξει. Με τρεμάμενα χέρια σήκωσε τη βασίλισσα του, και την τοποθέτησε σταθερά στο e8.

Κάποιος έκπληκτος στο κοινό άρχισε να ψιθυρίζει, "Τη βασίλισσα του? Είναι τρελός! Αυτό το τετράγωνο το καλύπτουν δύο δυνάμεις. Δεν βλέπω κάτι. Όχι, ο χρόνος του Rolavsky τελειώνει. Είναι κόλπο. Bitzer Lake. Θυμηθείτε το Bitzer Lake!"

O Rolavsky ρίχνει μια αγχωμένη ματιά στο ρολόι και γκρεμίζει τη βασίλισσα από τη σκακιέρα με τον πύργο του. Ο Γέρος-Μαιτρ απομακρύνει τον πύργο βγάζοντας νέα βασίλισσα με σαχ. Ο Rolavsky με ένταση απλώνει το χέρι. Ο αξιωματικός του αιχμαλωτίζει τη δεύτερη βασίλισσα. Και τότε με μια κομψή κίνηση, αργά, σαν να αποτελεί και η κίνηση μέρος της τελικής θέσης, ο Γέρος-Μαιτρ σηκώνει τον αξιωματικό του προς το d6, απομακρύνει το μαύρο πιόνι και τον τοποθετεί στη θέση του και ψιθυρίζει χαμογελώντας πάνω από την f στήλη μια και μοναδική λέξη.

"Ματ"

Rudolf Charousek - J. Wollner, Kaschau 1893

1. e4 e5 2. d4 exd4 3. c3 dxc3 4. Bc4 Nf6 5. Nf3 Bc5 6. Nxc3 d6 7. 0-0 0-0 8. Ng5 h6 9. Nxf7 Rxf7 10. e5 Ng4 11. e6 Qh4 12. exf7+ Kf8 13. Bf4 Nxf2 14. Qe2 Ng4+ 15. Kh1 Bd7 16. Rae1 Nc6 17. Qe8+ Rxe8 18. fxe8=Q+ Bxe8 19. Bxd6++

Πρωτοεκδόθηκε στο "Chess World" το 1947

Συμπεριελήφθη στο "The Chess Companion" του Irving Chernev το 1968