Σάββατο 19 Φεβρουαρίου 2011

Θρησκείες εναντίον σκακιού


Το σατράνζ - πρόγονος του μοντέρνου σκακιού - αποτέλεσε θέμα συζήτησης των μουσουλμάνων νομικών μετά το θάνατο του Μωάμεθ το 642 μ.Χ. Το 655, ο χαλίφης Ali Ben Abu-Talib, γαμπρός του Μωάμεθ, το απαγόρευσε στα μέλη της σέκτας του. Το 680 μετά από νέα ερμηνεία των νόμων, το σκάκι απαγορεύθηκε. Επειδή όμως στις αυλές των χαλίφηδων υπήρχαν πολλοί παίκτες τελικά αποφασίστηκε το να είναι νόμιμο αν δεν εμπλέκονταν στοιχήματα. Το 725, ο Sulaiman ibn Yashar δήλωνε πως δεν εγκρίνει το παιχνίδι, το οποίο όμως παρέμενε δημοφιλές ανάμεσα στους χαλίφηδες ειδικά αφότου μετέφεραν την πρωτεύουσά τους στη Βαγδάτη το 750 παίρνοντας και τους κορυφαίους σκακιστές της εποχής μαζί τους. Το 780 ο χαλίφης al-Mahdi έστειλε μια επιστολή στους θρησκευτικούς ηγέτες ζητώντας τους να μην επιδίδονται σε τζόγο με ζάρια και παρτίδες σκακιού. Μετά το θάνατό του το 785, ήρθε στην εξουσία ο χαλίφης al-Rashid, ένας φανατικός σκακιστής. Ο Αιγύπτιος Al-Hakim απαγόρευσε το σκάκι στην Αίγυπτο το 1005. Με εντολή του καίγονται σκακιέρες και πεσσοί.

Το σκάκι έχει περάσει στην Ευρώπη και το 1061 ο Καρδινάλιος Damiani απαγορεύει στον κλήρο να παίζει. Με το θάνατό του το 1072, το σκάκι αρχίζει να ξαναπαίζεται στους κύκλους των κληρικών. Στα 1093 το σκάκι αφορίζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Στη Ρωσία θεωρείται παγανιστικό. O Moses Maimonides συμπεριλαμβάνει το σκάκι στα απαγορευμένα παιχνίδια για τους Εβραίους το 1195. Το 1208, ο Επίσκοπος του Παρισιού, Odo Sully, απαγορεύει το σκάκι στον κλήρο. Ενώ το 1240 γίνεται το ίδιο στο Worchester της Αγγλίας. Το 1291 ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέμπουρυ John Peckman απειλεί τους σκακιστές με υποχρεωτική δίαιτα αποτελούμενη από ψωμί και νερό. Από το 1310, το σκάκι απαγορεύεται και στη Γερμανία μετά τη Σύνοδο στο Τρίερ. Ο Κάρολος ο 5ος της Γαλλίας (1337-1380) ποινικοποιεί το παιχνίδι.

To 1416 οι Εβραίοι του Forli στην Ιταλία επιτρέπουν το σκάκι σε αντίθεση με τα τυχερά παιχνίδια. Το 1420 ο Werner von Orseln, Τεύτονας Ιππότης καταργεί την απαγόρευση του παιχνιδιού θεωρώντας το αποδεκτή μορφή ψυχαγωγίας για τους Ιππότες. Ενώ από το 1476 αρχίζει να ξαναπαίζεται και στη Γαλλία μετά από εντολή του τελευταίου Βαλουά Δούκα της Βουργουνδίας, του Καρόλου του Τρομερού (1433-1477). Στα 1500 το σκάκι είναι πλέον μία από τις επιτρεπόμενες ασχολίες των Εβραίων τα Σάββατα. Στα 1550 η Αγία Τερέζα της Avila, μεταρρυθμίστρια της Καθολικής Εκκλησίας στην Ισπανία, χρησιμοποιεί στα γραπτά της περί ηθικής το σκάκι και ονομάζεται προστάτρια των σκακιστών.

Το 1551 ο Ιβάν ο Τρομερός απαγορεύει το σκάκι στη Ρωσία. Το σκάκι παραμένει απαγορευμένο στη Ρωσία κατά τον 17ο αιώνα. Το 1649 ο Τσάρος Αλεξέι μαστιγώνει και φυλακίζει σκακιστές.

Ανάμεσα στους θρησκευτικούς ηγέτες που έπαιζαν σκάκι βρίσκει κανείς τον Thomas Becket, αρχιεπίσκοπο του Καντέμπουρυ, τον Chalres Borromeo, επίσκοπο του Μιλάνο, τον Ρισελιέ, τον Billy Graham και αρκετούς Πάπες, μεταξύ αυτών και τους Ιωάννη Παύλο Ι και ΙΙ.

Το 1981 το σκάκι απαγορεύτηκε στο Ιράν με την πρόφαση πως προωθεί τον τζόγο. Οι σκακιστές βγήκαν στην παρανομία παίζοντας εν κρυπτώ. Το 1988 τελικά ο Χομεϊνί έβγαλε μια φατβά με την οποία επέτρεπε το σκάκι στους Μουσουλμάνους με τον όρο πως δε θα στοιχημάτιζαν και πως δε θα τους αποσπούσε από τις προσευχές τους. Το σκάκι επέστρεψε και το 2000 η Atousa Pourkashian κέρδισε το παγκόσμιο πρωτάθλημα κορασίδων που διεξήχθη στη Μαδρίτη. Σήμερα το σκάκι έχει προνομιούχα θέση μεταξύ των άλλων αθλημάτων στο Ιράν. Νέα σκακιστικά σωματεία ιδρύονται σε όλη τη χώρα. Πριν την Ισλαμική Επανάσταση, στην εποχή του Σάχη, το Ιράν ήταν η μόνη ισλαμική χώρα που συμμετείχε σε διεθνείς διοργανώσεις συμπεριλαμβανομένης της Ολυμπιάδας της Χάιφα το 1976.


To 1996, το σκάκι απαγορεύτηκε σε κάποια σχολεία στο Salt Lake City της Utah. Οι λόγοι ήταν μάλλον άσχετοι με το παιχνίδι αυτό καθ' αυτό. Το σχολικό συμβούλιο της πόλης αποτελείται κυρίως από Μορμόνους που βλέποντας να ιδρύονται σύλλογοι ομοφυλόφιλων μαθητών στα σχολεία, επέλεξαν να απαγορεύσουν όλους τους συλλόγους με μη ακαδημαϊκές δραστηριότητες, καθώς δε μπορούσαν νομοθετικά να κάνουν ειδική διάκριση στα κλαμπ ομοφυλοφίλων μαθητών για συνταγματικούς λόγους. Συνολικά απαγορεύτηκαν 3ο τέτοιοι σύλλογοι από τη σχολική περίοδο 1996-97.


Οι Ταλιμπάν πίστευαν πως το σκάκι προωθεί το τζόγο και αποσπά τους πιστούς από τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Σκακιέρες και κομμάτια έπεφταν στην πυρά και σκακιστές φυλακίζονταν. Από το 1996 μέχρι το 2001, το Αφγανιστάν ήταν το μόνο μέρος στον κόσμο που το σκάκι ήταν ποινικό αδίκημα.

9 σχόλια:

Γερο Μαθιος είπε...

Μια απαραιτητη διευκρινηση για την σταση των θρησκειων απεναντι στο σκακι, απο το 1000 ως το 1400, ειναι πως το παιχνιδι ειχε αλλη μορφη και ηταν συνηθισμενη η χρηση ζαριου για να καθοριστει πιο κομματι θα κινησει ο παικτης, δινοντας του μια αρκετα τυχερη μορφη. Δες:

http://en.wikipedia.org/wiki/Dice_chess#History

trandism είπε...

Ισχύει αυτό. Το παιχνίδι παιζόταν και με τις δύο εκδοχές του, με ζάρι ή χωρίς, και οι κανόνες του ήταν διαφορετικοί στην Ευρώπη. Σε κάποιες περιπτώσεις απαγορευόταν μόνο η μία εκδοχή του.

Η βασική πάντως "κατηγορία" ιστορικά ήταν η ειδωλολατρία και όχι ο τζόγος. Σε κάθε περίπτωση απαραίτητη η διευκρίνηση.

Μουτούσης Κωνσταντίνος είπε...

Καταπληκτικο αρθρο !
Τι;; Τολμησες να παιξεις 1.ε4 ;; Στην πυρά !!!

Εχει ενδιαφερον και η ιστορια
της Ντιλαράμ, που για να κερδισει
την ευνοια του συζύγου και ..εχμ
καποια σχετικη εξουσια απο το πριγκηπατο , αναγκαστηκε να παιξει
αλα Τάλ σε μια παρτιδα...αρκετα κρισιμη !

RIZOPOULOS GEORGIOS είπε...

esΠάντως Κωστα πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι παπάδες (και ειδικά οι Ισπανοί επίσκοποι ιεροεξεταστές) είχαν πάντα δύναμη στο σκάκι.
Ας θυμηθούμε τον λευκοτετράγωνο επίσκοπο (bishop) της ‘Ισπανικής’ και τον ακόμη φοβερότερο ‘καταλανό’ bishop στο η2… Έχουν θερίσει ‘κόσμο και κοσμάκη’ , τελευταίο γνωστό διάσημο θύμα της καταλανικής ‘ιεράς εξέτασης΄ ο Τοπάλοφ στη Σόφια.

Μουτούσης Κωνσταντίνος είπε...

Σαφως.
Ιερευς δεν ηταν και ο Τράξλερ
που εβγαλε εκεινο το απιστευτο
...Αγ5 ( αυτος ο φου δεν ηταν βεβαια καταλανος, ηταν ιταλος μαφιοζος εκ Καλαβρίας )στην αμυνα των δυο ιππων, σε μια θεση που γινεται το ελα να δεις ;;
Ειμαι σιγουρος οτι και ο Φίσερ
ειχε χασει μια παρτιδα λευκος σε αυτη τη βαριαντα. Δεν θυμαμαι αν ηταν σε επισημη ή απο σιμουλτανε

RIZOPOULOS GEORGIOS είπε...

@ Κώστα Μουτούση: Ήττα του Φίσερ στην Traxler δεν μπόρεσα να εντοπίσω. Υπάρχει όμως μια σχετικά διάσημη ήττα του μινιατούρα, από σιμουλτανε στο Σ.Φρανσίσκο το 1964 σε άλλη βαριαντα ‘δυο ίππων’ (εξίσου ‘μαφιόζικη’ και ‘φισφιριλάτη’ με την traxler…:-))
1.ε4 ε5, 2.Ιζ3 Ιγ6, 3.Αγ4 Ιζ6, 4.Ιη5 δ5, 5.εδ5 Ιδ4, 6.γ3 β5, 7.Αζ1 Ιδ5, 8.γδ4, Βη5, 9. Αβ5+ Ρδ8,
10.Βζ3 Αβ7, 11.ο-ο εδ4(!?) (‘τζογαδόρικη’ κινηση, μετά από 12. δ3 Βζ6 τα λευκά είναι μάλλον καλύτερα, αλλά ο Μπομπυ σε μια τυπική κίνηση ‘σιμουλτανέ’ παίζει 12. Βζ7(??) και ο αντίπαλος απαντά 12. …Ιζ6(!) .Ο ορισμός της multipurpose κίνησης! Απειλείται ματ στο η2, απειλείται ο Αξιωμ. Στο β5, απειλείται και το Αδ5 που τρώει την Ντάμα και last but not least ‘κρατάει’ και το ματ στο δ7 που απειλούσε ο λευκός!
Ο Μπόμπυ φυσικά έδωσε το χέρι στον κύριο R. Burger που πέρασε στην ιστορία…

RIZOPOULOS GEORGIOS είπε...

Η φήμη ότι ο Φίσερ μετά από αυτή την παρτίδα δεν ξανάφαγε ποτέ (Ham)burger ελέγχεται ως ανακριβής…

Μουτούσης Κωνσταντίνος είπε...

Καλό!
Αλλα απορω πως και δεν τη βρηκες,
αφου ηταν απο το ιδιο σιμουλτανε τελικα , στο Σαν Φραντσίσκο το '64,
με καποιον Robert Henry.

1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bc4 Nf6 4. Ng5 Bc5 5. Bxf7+ Ke7 6. Bd5 Rf8 7. O-O h6 8.Nf3 d6 9. Bxc6 bxc6 10. d4 exd4 11. Nxd4 Kf7 12. Nc3 Kg8 13. Nxc6 Qe8 14. Nd5 Nxd5 15. exd5 Ba6 16. c4 Bxc4 17. Bxh6 Bxf1 18. Qg4 Bxf2+ 19. Kh1 Bxg2+ 20.Qxg2 Qf7 21. Rf1 Rae8 22. h3 Bg3 23. Rxf7 Re1+ 24. Qg1 Rxg1+ 25. Kxg1 Rxf7
26.Be3 a6 27. Kg2 Be1 28. b4 Kh7 29. a3 Rf5 30. Nb8 a5 31. bxa5 Bxa5 0-1

και οπως βλεπεις , την τελευταια
λεξη την ειχε η καμόρα (31...Αχα5)

RIZOPOULOS GEORGIOS είπε...

Mea Culpa μαιτρ! Τελικά σ’αυτό το σιμουλτανε ‘πήγε για μαλλί’ ο Φισερ και η ‘καμόρα’ του Σ.Φρανσισκο τον ξυρισε κόντρα…:-)